warunkach zniszczoną. Dlatego też białko w razie dostarczania go w nadmiernej ilości spala się prawie całkowicie.
Tylko te trzy rodzaje substancyj spożywczych zasługują na swoją nazwę w istotnem znaczeniu tego słowa, będąc jednocześnie, jak już było mówione, źródłem najobfitszych w organizmie pierwiastków, a białko nawet jedynem źródłem azotu.
Stosownie do tego ilość białka zawartego w pokarmie nie może być obniżoną poniżej pewnego minimum, zwanego minimum azotowem. Wszystkie zaś inne składniki pokarmu dają się zastąpić jeden przez drugi, stosownie do ilości powstałych przy ich spalaniu kaloryj.
Z tego powodu, równocześnie z głodem wskutek braku potrzebnych dla organizmu pierwiastków, istnieje także głód wskutek braku wytwarzania energji — głód kaloryjny. Głód tego rodzaju zmusza organizm do niszczenia własnych tkanek, z początku złogów glikogenu, potem tłuszczów, a wkońcu białka, stanowiącego składnik żywej protoplazmy. Pewne trucizny mogą działać na organizm w kierunku podniesienia przemiany materji wogóle, to jest zmuszając go do wytwarzania większej ilości kaloryj kosztem wszystkich normalnych źródeł ciepła, albo też przeważnie w drodze rozkładu tylko białka. Taki rozkład białka nazywa się — rozkładem toksycznym (patrz § 13).
Substancje zupełnie niezdolne do rozpuszczania się w płynach organizmu lub składnikach żywych komórek, nie podlegające żadnym zmianom chemicznym i również nie wywołujące zjawisk nagromadzenia — nazywamy substancjami obojętnemi. Wydzielają się one z ustroju zazwyczaj w stanie niezmienionym, albo też odkładają się jako bierne masy w tkankach (pylice, zjawiska tatuowania i doświadczalne koniozy tkankowe). Zwykle nagromadzenia nierozpuszczalnych cząstek znajdują się w gruczolach chłonnych. Nawet substancje, w których skład wchodzą najjadowitsze pierwiastki, jak np. arsen, mogą w takich warunkach pozostać zupełnie nieczynnemi. Jako przykład służyć może całkiem bierna trójfeniloarsyna (C6H5)3As.
Zwrócimy uwagę na fakt, że bardzo podobna do niej etylo lub metylo arsyna (C2H5)H2As, i (CH3)H2As, jak również i sam arseniak AsH3 są silnemi truciznami, a chlorowe pochodne tych substancyj stanowią nawet wybitne środki bojowe, zwane „sternitami“, jak fenilodwuchloroarsyna C6H5Cl2As.
