Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/054

— 48 —

wszystkie prawie substancje pochłaniane z kanału trawiennego są już rozpuszczone w wodzie. Prócz wody, która zazwyczaj odgrywa tu rolę rozpuszczalnika, mogą nim być jedynie lipoidy. Lecz lipoidy, wchodząc w skład komórek otrzymują rozpuszczalne w nich substancje również z rozczynów wodnych; a więc wśród lipoidów ustroju bezpośredniemi rozczynnikami obcych substancyj mogą być tylko nieznaczne ilości lipoidów skórnych. Dlatego też twierdzić można, że rozpuszczalność obcych ciał w środowiskach otaczających komórki, lub w samych komórkach, jest kwestją rozpuszczania się tych ciał w wodzie.
 Jeszcze starożytni alchemicy i lekarze nauczali: corpora non agunt nisi soluta — i aforyzm ten pozostał nieobalony do dziś.
 Rozpuszczalnością w ścisłem tego słowa znaczeniu nazywamy taką właściwość ciał, w zasadzie niezdolnych do jakichkolwiek reakcyj chemicznych pomiędzy sobą, dzięki której mogą one wytwarzać samorzutnie mieszaninę, w której już nie jesteśmy w stanie ani rozróżnić jej pierwotnych składników przy pomocy przyrządów optycznych, ani też wydzielić ich w prosty mechaniczny sposób, mieszanina ta dlatego robi na nas wrażenie jednolitego środowiska, czyli fazy. Takiemi są mieszaniny gazów i par — substancje te mogą być zmieszane w dowolnych ilościach stosunkowych. Niektóre stopy metalów mają takież same właściwości jak mieszaniny gazów, t. j. powstają niezależnie od ilościowych stosunków ich składników. Wreszcie mieszaniny płynów z jakiemikolwiek bądź innemi co do stanu skupienia substancjami, należą też do tego rodzaju ciał.
 Rozczyny w potocznem tego słowa znaczeniu, są to mieszaniny, w których rozpuszczalnikiem jest płyn; zasługują one na specjalne uwzględnienie.
 Tylko nieliczne rozczyny płynów w płynach mogą powstawać w nieograniczonych stosunkach ilościowych; w większości wypadków ciała stałe i gazy rozpuszczają się w płynach tylko do pewnej granicy. Rozczyn, który osiągnął tę granicę nazywa się nasyconym. Dla niektórych substancyj granica ta w odpowiednich warunkach może być na pewien okres czasu przekroczona. Wówczas powstaje rozczyn przesycony, znajdujący się w stanie równowagi niestałej i łatwo przechodzącej w stan rozczynu nasyconego, z wydzieleniem nadmiernej ilości rozpuszczalnego składnika. Takie rozczyny przesycone powstają przy rozpuszczaniu w wodzie pewnych soli, zawierających wodę krystalizacyjną, jak np. siarczan sodu. Zresztą w wypadku zupełnego rozpuszczania się