Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/084

 Wrażliwość nerki, czyli jej zdolność reagowania na obecność obcych substancyj, nawet w stanie normalnym, zależna jest od całego szeregu warunków. Naprzykład do zatrzymania we krwi cukru gronowego jest potrzebne pewne stężenie jonów ++Ca i +K. W stężeniu niższem niż norma, próg wrażliwości znacznie obniża się. Anatomiczne uszkodzenie, jak np. zwyrodnienie nabłonka nerki, obniża zawsze jej przenikalność, a podnosi próg wydzielalności. Staje się to zupełnie zrozumiałe jako wynik sposobu działania nerek. Proces wydzielania składa się z nagromadzenia w zarodzie nabłonka wodniczek, zawierających stężony rozczyn wydzielin i czynnego wyrzucania tej zawartości w światło kanalika. Zjawisko to jest możliwe tylko w zupełnie zdrowej komórce. Dlatego też, jeżeli nagromadzona substancja może wywoływać anatomiczne uszkodzenia t. j. zwyrodnienie nabłonka i zapalenie tkanki łącznej, to w ten sposób organotropizm trucizny powoduje głębokie zmiany w nerkach, a stąd i w składzie moczu. Substancje uszkadzające nerki są bardzo liczne. Z pośród nich najczynniejsze są sole ciężkich metali, przedewszystkiem rtęci, chromu i uranu, wszystkie substancje drażniące skórę, jak np. kantarydina, kardol i podobne związki, fosfor i arsen, niektóre toksalbuminy i t. d.
 Zwykłym objawem uszkodzenia nerek jest białkomocz i tworzenie się tak zw. wałeczków nerkowych, czyli zlepków z kanalików, powstałych z białkowych ciał. Mocz zawiera też zawsze białe i czerwone ciałka krwi. Zawartość zarówno normalnych jak i obcych składników krwi w takim moczu bywa zawsze niższa niż normalnie.
 Drugą zasadniczą zmianą składu moczu w zatruciach jest obecność cukru gronowego bez zmian anatomicznych w nerkach, nawet w cukromoczu pochodzenia nerkowego. Podczas takiego cukromoczu mamy wyraźne obniżenie progu wydzielalności dla cukru, wskutek czego stężenie jego we krwi obniża się dwu i trzykrotnie. Ten stan rzeczy obserwujemy np. w zatruciach florydziną. Zwykle jednak w cukromoczu mamy stosunek odwrotny, to jest nagromadzenie się cukru gronowego we krwi wskutek przyspieszonego rozkładu glikogenu.
 Cukromocz toksyczny powstaje w zatruciu czadem, kurare i wielu narkotykami, oraz niektóremi środkami działającemi szkodliwie na nerki, jak np. związkami uranu.
 Wydzielanie przez nerki jest poważnym czynnikiem w uzdro-