Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/094

wyższających stopień szybkości absorpcji (jak np. kurare, dostarczone do żołądka). W powolnym zaniku typowych objawów zatrucia mamy w dużej ilości wypadków, choć nie zawsze, bardzo wyraźny okres wyzdrowienia, zwłaszcza w razie poważniejszych zmian anatomicznych. W okresie tym napotykamy zazwyczaj typowe dla wielu zatruć działanie następcze, obok rozmaitych powikłań wtórnych. Działania następcze są zwykle skutkiem anatomicznych uszkodzeń narządów życiowych — serca, nerek, wątroby. Ustrój w większości wypadków jest w stanie zapobiec nieszczęsnemu wynikowi, dzięki procesom wyrównawczym, polegającym na odrodzeniu i rozroście tkanki, na zamianie uszkodzonych części przez inne i t. d.
 Dość często jednakże procesy takie okazują się niewystarczającemi i po wyzdrowieniu z zatrucia następuje śmierć wskutek zwyrodnienia jednego z narządów. Tak np. pośród ludzi, którzy przeżyli ostre zatrucie fosgenem, duża ilość ginie po kilku dniach, lub później, wskutek nagłego porażenia serca, a powstałe wskutek zatrucia zapalenie nerek trwać może całe lata, powodując wkońcu śmierć wśród ciężkich objawów mocznicy.
 Powikłania są skutkiem zmniejszonej odporności zatrutego ustroju, który łatwiej podlega wpływom różnych szkodliwych warunków otoczenia. Pośród nich najpoważniejszą rolę gra obecność ustrojów chorobotwórczych, a przedewszystkiem drobnoustrojów ropnych i gnilnych. Obumarłe tkanki, wysięki zapalne, błony rzekome i wylewy krwawe stanowią najbardziej odpowiednie środowisko dla rozwoju bakteryj i dlatego miejsce uszkodzenia ulega łatwo ropieniu, owrzodzeniu lub martwicy, których dalszy przebieg jest już zupełnie niezależny od istoty pierwotnego zatrucia.
 Wyniki zatrucia bywają naogół dość rozmaite, nawet po działaniu tej samej trucizny. W ostrych postaciach zatruć, zwłaszcza wywołanych jednorazowem dostarczeniem trucizny, obserwujemy zazwyczaj, zależnie od dawki, albo prędko następującą śmierć, albo całkowite wyzdrowienie, zakończone powrotem do stanu pierwotnego. Chroniczne choroby i okaleczenia są w takich wypadkach raczej wyjątkowemi i powstają wskutek następnych powikłań, albo głębokich uszkodzeń anatomicznych, jak np. blizny przełyku i żołądka po zatruciach mocnemi kwasami, albo ługiem.
 Inaczej przedstawiają się wyniki zatruć chronicznych zawsze połączonych z zasadniczemi zmianami anatomicznemi, przedewszystkiem układu nerwowego. Obok podrażnienia pewnych ośrodków (np. zjawiska uporczywego ślinienia w zatruciu rtęcią) po-