Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/096

przyzwyczajenia i 4) zjawiska allergii, złożone ze zjawisk anafilaksji i odporności.
 Działanie odwrotne stanowi wyjątkowe zjawisko, obserwowane częściej po użyciu niektórych lekarstw niż w zatruciach prawdziwych. Polega ono na tem, że zamiast oczekiwanych objawów typowych, występują wręcz odwrotne. Tak np., bywają jednostki, u których chinina wywołuje podniesienie ciepłoty, u innych makowiec (opium) biegunkę, albo zamiast uspokojenia większe podrażnienie układu nerwowego, i t. p. Dla toksykologji środków bojowych jest to poniekąd szczegół obojętny.
 Ważniejszą jest idjosynkrazja, ściśle zależna od wielkości dawki i wyrażająca się bądźto w niezwykłej wrażliwości na daną substancję, bądź też w równej odporności na działania pewnych trucizn. Wysoki stopień idjosynkrazji powoduje objawy niebezpieczne dla życia nawet po zażyciu środka zupełnie obojętnego dla tego gatunku. Tak naprzykład niektóre jednostki dostają obrzęków skóry, czyli tak zw. pokrzywki i dość groźnych nawet obrzęków krtani po spożyciu raków, ślimaków, poziomek i t. d. U innych spożycie wątroby wywołuje uporczywe wymioty.
 Takie same zjawiska osób nadwrażliwych powoduje zażywanie pewnych lekarstw, wywołujących w małych dawkach poważne zatrucia, co najczęściej obserwowano po użyciu morfiny. Co do środków bojowych, to znane są wypadki wyraźnej idjosynkrazji w stosunku do działania na skórę iperytu oraz wytrzymałości na działanie lakrymatorów.
 Zjawiska przyzwyczajenia składają się z dwóch zasadniczych cech: niezwykłej wytrzymałości na stosunkowo duże dawki trucizny i objawów swojego rodzaju głodu w razie wstrzymania się od zażycia tejże trucizny. Dawki trucizn, zażywane przez nałogowców, mogą przewyższać kilkadziesiąt razy dawki śmiertelne dla przeciętnego człowieka. Człowiek który przyzwyczaił się do pewnych trucizn, w razie zupełnej i nagłej przerwy w zażywaniu ich dostaje charakterystycznych objawów chorobowych, a mianowicie podrażnienia układu nerwowego, osłabienia czynności serca, w morfinizmie uporczywej biegunki jak w cholerze. Wszystkie te zjawiska znikają odrazu po zażyciu wystarczającej dawki trucizny. Właściwości takie posiadają przeważnie trucizny narkotyczne, używane przez ludzi całkiem świadomie; zatrucia tego rodzaju mają zawsze charakter niebezpiecznych zatruć chronicznych.