Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/102

w czasie gorączki, zażyte w okresie zdrowia okazują się pod tym względem mało czynnemi. Trucizny działające na serce są bardziej niebezpieczne w przypadkach choroby serca; to samo można wogóle powiedzieć o wszystkich truciznach z wyraźnym organotropizmem.
 Ponieważ każde zatrucie jest chorobą, przeto obecność jakiejkolwiek trucizny w ustroju może zasadniczo zmienić działanie innej trucizny, wprowadzonej później.
 W tych warunkach są możliwe dwa odmienne kierunki — jakby sumowanie działania obu trucizn, czyli tak zw. działanie synergiczne, albo odwrotnie powstawanie pewnych zjawisk odtrucia, czyli działanie antagonistyczne.
 Są to zjawiska ogromnie ciekawe, zarówno z teoretycznego jak z praktycznego punktu widzenia.
 Zjawisko synergizmu służy za podstawę do rozpowszechnionego już za dawnych czasów stosowania leczniczego niezmiernie zawiłych mieszanin zawierających połączenia kilku środków naraz zamiast jednego czynnego składnika. Tak np. do narkozy używano mieszaniny eteru, chloroformu i alkoholu, do morfiny dodawano atropiny, lub skopolaminy i t. d.
 Takie synergiczne działanie jest istotnie bardziej skuteczne w zastosowaniu lekarskiem, nie ulega też wątpliwości, że w doświadczeniach toksykologicznych ma ono również swoje znaczenie, jakkolwiek naogół jest jeszcze za mało zbadane.
 Synergizm trucizn bojowych nie został zupełnie wyjaśniony. W czasie wojny używanie pewnych mieszanin, jak np. chloru z fosgenem, chloru z chloropikryną, chloropikryny z siarkowodorem, chloropikryny z fosgenem, siarczanu metylu z chlorosiarczanem metylu i t. p. miało na celu zadanie tak zw. „camuflage“ czyli zamaskowanie rodzaju użytego środka, albo też dążenie do przebicia masek ochronnych. W innych wypadkach domieszki miały na celu zwiększenie trwałości zasadniczej trucizny, jak np. w słynnym francuskim ośrodku Vincennicie, który był mieszaniną kwasu pruskiego z chlorkiem arsenu i chloroformem z dodaniem ponadto chlorku cyny, dla wytwarzania dymu podczas wybuchu pocisku. W innych znowu wypadkach celem domieszki była zmiana warunków parowania (jak w razie iperytu).
 Nie mamy jeszcze badań systematycznych wyjaśniających czy mieszaniny są czynniejsze od swych składników i czy w ten sposób istnieje możność wzmożenia trujących właściwości niektórych środków. O ile można sądzić na podstawie synergizmu