Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/105

pień rozwoju objawów, przebieg i skutki zatrucia są zależne od dwóch czynników zasadniczych, mianowicie: czasu ubiegłego od chwili zatrucia i ilości wprowadzonej do ustroju trucizny, czyli od stężenia tej trucizny we krwi. Zależność zatrucia od dawki jest jedną ze spraw w toksykologji najbardziej zawikłanych i trudnych do rozwiązania. Od wielkości dawki zależy nietylko ostateczny wynik zatrucia, lecz również obraz zatrucia oraz stopień i nasilenie objawów chwilowych.
 Zmiany zachodzące w razie stopniowego podnoszenia dawki przedstawia się w sposób następujący: celem wywołania zatrucia najsilniejsza trucizna musi być zastosowana w pewnej ilości. Przez ilość trucizny rozumiemy dawkę lub stężenie, to jest stosunek ilości trucizny do rozcieńczającego środowiska, stykającego się bezpośrednio z żywemi komórkami. Środowiskiem wchodzącem tu w grę może być krew, wdychane powietrze, zawartość jelit lub tłuszcz skórny i t. d. Oczywiście, iż stężenie jest też w znacznym stopniu zależne od dawki, jednak pewną rolę odgrywają tu i inne czynniki, jako to: stopień rozpuszczalności i chemiczne właściwości trucizny, intensywność pochłaniania i wydzielania, wielkość zatrutego ustroju, a przede wszystkiem czas działania. Niektóre trucizny tworzą z białkiem krwi nierozpuszczalny osad, albo łączą się z innemi jej składnikami w związki nietrujące i dlatego posiadają działanie tylko miejscowe. Zasadnicze znaczenie ma wreszcie nietyle stężenie w środowisku, ile stężenie w odpowiednich tkankach wrażliwych lub też tylko w niektórych składnikach tych tkanek.
 Ponieważ, poza nielicznemi wyjątkami stężenia w powietrzu i w wodzie, w doświadczeniach nad zwierzętami wodnemi, określenie stężenia natrafia na trudności nieprzezwyciężone, przeto zasadniczą podstawą dozometrji pozostaje dotychczas sama dawka.
 Dawka może być bezwzględna to jest obliczona niezależnie od warunków, a przedewszystkiem od wagi ciała, i względna, t. j. obliczona stosownie do żywej wagi ciała. Zwykle używano do tego wzoru d/P, gdzie d jest ilością użytej dla doświadczenia trucizny w gramach, a P wagą ciała w kilogramach. O ile najściślejsze nawet określenie liczby d nie przedstawia zazwyczaj żadnych trudności, jeżeli idzie tylko o ilości wprowadzonej do ustroju trucizny, niezależnie od dalszych jej losów, o tyle określenie liczby P jest zawsze bardzo niepewne. Żywa waga ciała składa się z istotnie czynnych żywych tkanek o wyraźnej przemianie materji (mięśnie, gruczoły, system nerwowy), tkanek biernych (szkieletu,