Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/107

zawsze musimy zwracać uwagę, czy ma być ono użyte przed czy po jedzeniu. Nie jest również obojętne, czy dana substancja będzie użyta jako taka, czy też w mniej więcej znacznem rozcieńczeniu. Tak np. mineralne kwasy i ługi, dość bierne w stanie rozcieńczonym, w stanie stężonym stają się silnemi truciznami miejscowemi.
 Wskutek tego wszędzie, gdzie tylko określenie ilości płynu rozpuszczającego, albo bezpośrednie określenie zawartości danej substancji w otoczeniu jest możliwe, o wiele wygodniejsze niż zastosowanie dość niepewnego wzoru d/P, będzie oznaczenie stężenia jako stałej wartości, charakteryzującej warunki danego doświadczenia.
 Stężenie może być ustalone we krwi, środowisku otaczającem żywą komórkę, w wodzie, w razie doświadczeń nad zwierzętami wodnemi i w powietrzu, gdy mamy do czynienia ze zwierzętami oddychającemi zapomocą płuc. W pracach naukowych, o ile nie stają na przeszkodzie zbyt małe ilości trucizn używano zawsze określenia stężenia w środowisku. Przedewszystkiem wskazane jest ścisłe określanie stężenia w płynach używanych do doświadczeń. Płyny te, zwłaszcza jeżeli zostają wprowadzone do ustroju w wiekszych ilościach, powinny być izotonicznemi, (czyli mieć to samo stężenie cząsteczkowe) w stosunku do krwi danej istoty, w przeciwnym razie powstać mogą zjawiska patologiczne zupełnie niezależne od właściwości trucizny. Aby zapobiec działaniom miejscowym i ułatwić resorpcję wskazane jest używanie możliwie rozcieńczonych roztworów trucizny.
 Zależność sposobu działania trucizny od stężenia niezawsze bywa jednakowo wyraźna. Wogóle stężenia podzielić można w ten sam sposób jak wielkości dawek, t. j. na stężenia nieczynne, stężenia słabe, mocne i bezwzględnie zabójcze. Dalsze powiększenie stężenia nie zmienia już wyników.
 Nieczynne są takie stężenia, do których organizm może w zupełności przystosować się, bądź drogą szybkiego wydalania trucizny bądź przez zniszczenie lub przetworzenie jej w substancje obojętne. Czynnemi stężeniami są takie, wobec których wskazane procesy odtrucia niewystarczają. W tych warunkach niezniszczona lub nie wydalona część trucizny dopóty nagromadza się w ustroju, dopóki stężenie jej we krwi nie stanie się dostateczne dla wywołania pewnych objawów zatrucia. Zależnie od czasu niezbędnego do takiego nagromadzenia, stężenie nazwiemy słabem lub mocnem. Nieodwracalne uszkodzenia narządów życiowych