Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/139

kologicznego do szeregu metali ciężkich. W stanie jonów tworzą one z białkiem krwi lub tkanek nierozpuszczalne albuminaty i dlatego działają w postaci tak zwanych adstringentia, czyli środków przyżegających. Jest to działanie wyraźnie miejscowe. Działanie ogólne, nawet bardzo wyraźne, wywołują one tylko wtedy, gdy wchodzą do ustroju w składzie innych ugrupowań złożonych; również działają one też w sposób niewyjaśniony jeszcze całkowicie, prawdopodobnie w drodze wpływów oligodynamicznych.
 Za przykład może służyć stały składnik ustroju — żelazo. Zawarte jest ono w ustroju niemal wyłącznie w stanie nierozpuszczalnych związków organicznych (ferratyny i hemosyderyny) i tylko częściowo nieorganicznych (siarczek żelaza), w których jon Fe’’’ może być jeszcze wykryty przez zwykłe odczyny chemiczne, albo też tworzy połączenie metaloorganiczne i w tym stanie (jak np. w stanie hemochromogenu) wymyka się z pod normalnych metod analizy. Resorpcja żelaza po wprowadzeniu do przewodu pokarmowego jest bardzo nieznaczna; niemal cała ilość żelaza przechodzi do kału. Żelazo wprowadzone dożylnie lub podskórnie, o ile nie tworzy natychmiast nierozpuszczalnych osadów, (wstrzyknięte np. w postaci albuminatów, cukrzanów lub soli podwójnych kwasów organicznych, jak np. kwasu winnego lub w połączeniu z aminokwasami) w znacznej części zostaje też wydzielone przez jelita. Zawartość Fe w moczu pozostaje niezmienna. W tych warunkach jednak występują też mniej więcej wyraźnie trujące właściwości pierwiastka. Związki żelaza, które nie są ani zespolonemi jonami w rodzaju żelaza, żelazocjanków, ani połączeniami organicznemi, jak zasadniczo bierne barwniki krwi, lecz połączedniami zawierającemi jony Fe’’ lub Fe’’’, wywołują ogólne porażenie układu nerwowego w dawkach 0,04 — 0,06 na kg (licząc tylko i zawartość Fe), co odpowiada stężeniu cząsteczkowemu 0,0007 — 0,0010.
 Mniej więcej podobnie działają inne metale ciężkie, z tą różnicą, że pewna ich część, pomimo wyraźnego enterotropizmu, poosiada niemniej wyraźny nephrotropizm, przez co wywołują one anatomiczne uszkodzenia nietylko jelit, lecz również nerek. W zatruciu związkami metali ciężkich prócz uszkodzeń miejscowych dróg wprowadzenia i wydzielenia, zasługuje na uwagę ciekawe zjawisko długotrwałego nagromadzenia ich w ciele. Miejscem nagromadzania bywa zazwyczaj wątroba, a w rzadszych wypadkach szpik kostny, gruczoły chłonne, śródbłonek naczyniowy, skóra, jak również tkanka kostna.