Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/143

Ta strona została przepisana.

przednich antypodów. Otóż kiedy w grę wchodzą substancje trujące, np. adrenalina, okazuje się zazwyczaj, że najmocniejsze działanie posiada związek, skręcający płaszczyznę polaryzacji na lewo i najsłabsze skręcający na prawo, zaś obojętny znajduje się pośrodku. Również nikotyna, skręcająca płaszczyznę na lewo, jest dwa razy mocniejszą trucizną od skręcającej na prawo.
Bardziej jeszcze wyraźny jest wpływ izometrji strukturalnej związków aromatycznych. Pochodne orto-meta i para— mają zawsze nietylko inne właściwości chemiczne i fizyczne, ale także niejednakowe właściwości toksyczne. Tak np. dla metylofenolów (krezolów) mamy najmocniejsze działanie związku para, za tem idzie orto, a najsłabszym jest związek meta. Dla innych związków stosunki te są nieco odmienne. Np. wśród dwufelonów C5H4(OH)2 mamy szereg o>p>m.
Również nie ulega wątpliwości, że na toksyczność związków duży wpływ wywiera obecność w ich cząsteczce podwójnych i potrójnych wiązań węgla.
Prawo, w zeszłem jeszcze stuleciu ustalone przez Loewa, zgodnie z którem związki nienasycone, posiadające takie wiązanie, są wielokrotnie czynniejsze od związków nasyconych, t. j. posiadających o H2 (lub o 2H2 więcej) możemy uważać za aktualne i w chwili obecnej. Tak np. wszystkie pochodne zawierające rodnik winylowy, C2H3 są znacznie czynniejsze od związków zawierających rodnik etylowy C2H5. Etylamina C2H5NH jest substancją nie wiele czynniejszą od amoniaku, podczas gdy winylamina C2H3NH2 jest jedną z najsilniejszych trucizn nerkowych. Winylamina zabija królika w dawce 0,025 na kg w ciągu 4—6 godzin. Siarczek dwuetylu (C2H5).2.S nie posiada żadnych właściwości drażniących, wówczas gdy dwuwinylosulfid może wywoływać podrażnienie nawet skóry.
Aldehyd propjonowy C2H5COH, nie jest wcale trucizną oddechową, zaś akroleina C2H3.COH lub aldehyd krotonowy C3H5COH posiadają wybitne właściwości duszące. To samo widzimy w grupie bardziej złożonych związków. Tak np. z mentolu, składnika zwykłego olejku miętowego, otrzymano keton menton

(CH3)2 CH.CH. < CH2−CH2
CH2−CO
> CH. CH3

z którego przez zamianę grupy (CH3)2 CH.CH. na (CH3)2CO wytwarza się pulegon, zawarty w amerykańskim olejku trującym Pooleyoil, działający na a przemianę materji nie gorzej od fosforu. Karwon mający dwa podwójne wiązania: