Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/149

 1. łącznikami, których obecność umożliwia oddziaływanie na micellę. Usunięcie tych łączników lub związanie ich przez dołączenia alkylów lub acylów powinno pozbawić truciznę jej czynności albo odkryć inne właściwości, których nie udało się zauważyć przedtem wskutek przewagi działania łączników. Zupełnie jest możliwa obecność całego szeregu łączników nowej siły w jednej i tej samej cząsteczce.
 2. Ugrupowaniami toksycznemi można nazwać te, którym dany związek zawdzięcza swe właściwości toksyczne w stanie niezmienionym i niezależnym od zmiany drugorzędnych ugrupowań. Takiem ugrupowaniem jest np. tropina, ugrupowanie zasadnicze licznych alkaloidów szeregu kokainy i atropiny.
 Wzór jego jest:

Skan zawiera grafikę.  Pośród chemicznych środków bojowych ugrupowaniem tego rodzaju jest prawdopodobnie mustardyl — S(CH₂CH₂)₂’’, grupa toksoforowa trucizn grupy iperytu.
 3. Ugrupowaniami dołączonemi, lub ubocznemi, których znaczenie nie zawsze jest jednakowe. Tak np. metyl, wytwarza z dość biernego kwasu siarkowego mocną truciznę — siarczan metylu i przetwarza czynny amoniak w obojętną trójmetylaminę. Wśród tych bocznych ugrupowań zdarzają się takie, których działanie jest mniej więcej stałe; dlatego też używano je w celu otrzymania odpowiednich zmian właściwości związku. Tak np. ustalono, że obecność bocznego ugrupowania CH.Cl₂, lub CH₂Cl — wywołuje powstawanie właściwości drażniących u rodników, które ich nie posiadają. Również nitro i nitrozo — grupy w pewnych warunkach nadają związkowi właściwości trucizny naczyniowej, jak też zdolność do wywołania methemoglobinemji, a chlorowanie lub bromowanie podnosi właściwości nasenne i t. d.
 W każdym razie działania te nie zawsze są jednakowe i zależą w pierwszej linji od sposobu grup połączenia. Tak np. chlorek lub bromek benzylu C₆H₅. CH₂Br są środkami drażniącemi (ponieważ zawierają ugrupowanie CH₂Cl lub CH₂Br). Natomiast parabromtoluol C₆H₄Br. CH₃ jest mocną trucizną porażającą układ nerwowy — zmiana właściwości jest skutkiem przestawienia chlorowca z gałęzi bocznej do jądra.