Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/154

dokładniejsze polegają przede wszystkiem na ściśle ilościowem ustaleniu losów odpowiednich substancyj w ustroju. Nie należy zapominać, że zależnie od warunków doświadczenia jedna i ta sama trucizna może działać jako środek rozkładający się w ustroju całkowicie, lub tylko częściowo, może okazać się trucizną o wyłącznie miejscowem lub również i ogólnem działaniu, jadem śmiertelnym albo tylko przyczyną chwilowych, prędko znikających objawów. Dlatego każda teorja toksykologiczna musi być z natury rzeczy bardzo powikłaną i niema mowy, nietylko o jakiejkolwiek ogólnej teorji zatrucia, ale nawet w badaniu każdej poszczególnej trucizny, jesteśmy dotychczas zmuszeni opracowywać specjalne teorje dla każdego prawie zjawiska. Z zestawienia całego szeregu takich wyjaśnień wyłania się stopniowo ogólny pogląd na przynależność badanej trucizny do pewnej kategorji ogólnej. Ponieważ jednak działanie każdej trucizny nie ogranicza się do jednego układu narządów, ani tem bardziej do jednego narządu, niezależnie od innych, to zwykle zaliczenie trucizny do pewnego szeregu, bywa sprawą raczej upodobania lub poglądów. Tak np. chloroform można rozpatrywać jako środek dezynfekcyjny, narkotyczny, albo jako środek o działaniu miejscowem, ponieważ rzeczywiście wyjaławia on łatwo rozkładające się pod wpływem drobnoustrojów płyny, działa porażająco na korę mózgu i jednocześnie wywołuje podrażnienia miejscowe i uszkodzenia komórek aż do natychmiastowej martwicy. Azotyn amylowy jest najmocniejszym środkiem porażającym naczynia i równocześnie typowym jadem krwi powodującym methemoglobinemję. Dlatego wyjaśnienie działania i zaliczenie do pewnej grupy w żadnym razie nie wyczerpuje wszystkich właściwości badanego środka, nie usuwa jednocześnie możliwości innych przejawów zatrucia, uwidoczniających się w dalszych badaniach. Tak np. wśród trucizn bojowych każdy prawie środek może jednocześnie wywoływać podrażnienie dróg oddechowych wraz ze śluzówką nosa i spojówki i powodować zatrucie ogólne.
 Przeważna część chemicznych środków bojowych należy do starych, oddawna znanych trucizn, badanych w ciągu dziesiątków lat. Z wyjątkiem bardzo nielicznych środków o działaniu ogólnem, jak np. kwas pruski i czad, wszystkie prawie chemiczne środki bojowe wywołują zmiany miejscowe. Zależne od stężenia i zasadniczych właściwości trucizny takiego rodzaju zmiany anatomiczne mogą być bardzo rozmaite co do swego charakteru i stopnia rozwoju. Środki posiadające wyraźny neurotropizm, mianowicie spe-