jeszcze w 1850 r. Pelissier zadusił dymem całe plemię Kabylów, którzy schowali się do jaskini. Ciekawe jest, że już w czasach wojny krymskiej w r. 1856 była zrobiona propozycja rządowi angielskiemu, by do zdobycia Sewastopola użyć zatrucia powietrza przez spalanie siarki; według innych źródeł, w czasie tej wojny proponowano także użycie pocisków, napełnionych kakodylem CH3As:AsCH3, jadowitą substancją palącą się w powietrzu i posiadającą wyjątkowo wstrętny zapach.
Znane są również więcej legendarne dane z dawniejszych czasów historji Rzymu i Grecji. Tak np. istnieją wskazówki, że Spartanie w czasie wojny peloponeskiej przy oblężeniu Platei i Belja stosowali spalanie siarki u murów tych miast. Jednakże w dużych rozmiarach, jako zwykłego środka walki z wrogiem, używali zatrucia powietrza Niemcy wbrew wszystkim przepisom konferencyi pokojowych, poczynając od 1915 r. Od tej chwili mamy prędko postępujący rozwój nowego rodzaju walki. Jeden trujący środek prędko zostaje zamieniony przez drugi czynniejszy, wskutek czego nasz teraźniejszy arsenał trucizn bojowych jest bardzo różnorodny, a ilość proponowanych i zbadanych w tym kierunku substancyj trzeba liczyć, jak już mówiono, setkami. Prawie wszystkie państwa mają teraz nietylko całe zakłady wyrobu trucizn bojowych i niezbędnych do ich użycia przysposobień, ale, co jest najważniejsze, cały szereg laboratorjów naukowych celem dalszego badania tego oręża, który dziś powszechnie jest uważany za oręż przyszłości. Losy następnych wojen zależeć będą od tego, jakie środki będą użyte przez walczących i o ile skuteczną będzie przed niemi odpowiednia obrona.
Wojna chemiczna jest właściwie walką pomiędzy wynalazcą czynnych środków napadu — trucizn bojowych, a twórcą masek przeciwgazowych i innych środków obrony przeciw tym truciznom.
Jak już zauważono, teraźniejszy sposób walki chemicznej polega przedewszytkiem na zatruciu powietrza jadowitemi gazami albo parami. Osiąga się to zatrucie zapomocą puszczania olbrzymich ilości gazów dostarczonych na pole walki w stanie zgęszczonym w dużych stalowych naczyniach, albo przez bombardowanie wroga z armat, miotaczy bomb, lub z płatowców, pociskami zawierającemi prócz środków trujących również ładunki materjałów wybuchowych. Najnowszy sposób zatruwania powietrza polega na spalaniu specjalnych świec dymowych. Po-
