Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/191

 Z powodu szeregu właściwości wygodnych do celów wojennych używano chloru w początku wojny z bardzo dodatniemi wynikami. Od użycia chloru w kwietniu 1915 roku na froncie francuskim datuje się rozpoczęcie wojny gazowej.
 Chlor jest gazem ciężkim (2¹/₂ razy cięższy od powietrza) żółto-zielonej barwy z charakterystycznym nieprzyjemnym zapachem. Jest on bardzo czynnym chemicznie i łatwo tworzy cały szereg związków. W warunkach podniesienia ciśnienia (przy temperaturze 18° do 16,5 atm.) lub obniżenie temperatury do -34°C (ciśnienie 760 mm) chlor łatwo podlega skropleniu, tworząc płyn (z c. g. 1,46) wrzący o -33,5°C. i zabarwiony na zielono-żółty kolor. Przy -102°C płyn ten przybiera postać blado-żółtej masy. Chlor łatwo rozpuszcza się w wodzie w stosunku 2,15 na 100 wody.
 Dzięki właściwości łatwego stężenia, chlor używano tak dla bojowych, jak i dla technicznych celów w postaci płynu zawartego w stalowych bombach. Jest to możliwe dlatego że suchy chlor na żelazo nie działa, gdy w obecności wody powstaje łatwo rozpuszczalny związek Fe₂Cl₆.
 Chlor oddawna otrzymano w dużych ilościach z soli kuchennej. W tym celu z początku otrzymuje się kwas solny, który następnie rozkłada się przy działaniu nadtlenku manganu według wzoru MnO₂ + 4HCl = 2H₂O + MnCl₂ + Cl₂. Nadtlenek manganu można otrzymać zpowrotem z pozostałego MnCl₂ przez następne obrabianie kredą, wapnem lub tlenkiem magnesu.
 Istnieją też sposoby utleniania HCl tlenem powietrza w obecności dwuchlorku miedzi jako katalizatora (sposób Deakon’a); jak również utleniania chlorku magnezu też w prądzie gorącego powietrza. Najwygodniejszym sposobem jest elektroliza stężonego wodnego rozczynu soli kuchennej. Jako wynik takiej elektrolizy mamy na anodzie czysty chlor, a na katodzie wodorotlenek sodu i wodór. W ten sposób otrzymano teraz chlor wszędzie gdzie jest źródło taniej energji elektrycznej.
 W organizmie łączy się on przede wszystkiem z wodą według wzoru Cl₂ + H₂O = HClO + HCl; kwasy te w obecności jonów Na tworzą sole NaCl i NaClO. Ostatnia sól pod wpływem CO₂ rozkłada się we krwi w sposób następujący:
   2 NaClO + CO₂ = Na₂CO₃ + Cl₂ + O
 Chlor jest więc mocnym odczynnikiem utleniającym. Reakcje z Cl zachodzą w ustroju bardzo powoli i dlatego podczas sekcji zatrutych chlorem można zawsze zauważyć zapach jego (przeważnie w mózgu) jeszcze po 1 — 2 dniach.