Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/203

 Trucizny tego rodzaju naogół mało używano do świadomych zatruć. Dwutlenków azotu (NO₂) używano w Niemczech jako domieszki do chloru tylko w pierwszym okresie walki gazowej. Mają one jednak bardzo ważne znaczenie jako jeden ze składników gazów, powstających podczas spalania środków wybuchowych. Zawartość ich całkowicie zależy od warunków spalania i wzrasta wraz z obniżeniem szybkości spalania. W odpowiednich warunkach, podczas spalania piroksyliny może powstać aż do 9% NO₂; podczas spalania przetworów nitrogliceryny (dynamitów) do 4,2%, podczas spalania preparatów kwasu pikrynowego (lydditu, melinitu, szimozy) do 40% i trotylu do 30%. Skutki działania na narządy oddechowe są podobne do działania chloru; należy jednak zauważyć, że niebezpieczne następstwa występują nie natychmiast, a dopiero po upływie dość długiego okresu wylęgania.
 Bardzo ważnemi, ale jeszcze prawie niezbadanemi z punktu widzenia toksykologicznego są właściwości dymów bojowych. Dymami nazwano suspensje bardzo małych (o średnicy 10^-3 — 10^-9 cm) cząsteczek stałych ciał (pyłu) w powietrzu; podobne suspensje płynów tworzą mgły. Powstają one skutkiem albo rozpylania mechanicznego, np. podczas wybuchów, albo termicznego, powstałego przez działanie ciepła (jak sublimacja i parowanie) przy następującem ochłodzeniu, albo nareszcie chemicznego, gdy twarde albo płynne cząsteczki tworzą się przez połączenie chemiczne dwóch albo więcej związków, znajdujących się w stanie par w powietrzu.
 Pod względem działania na ustrój takie dymy mogą odgrywać rolę wyłącznie mechaniczną, wywołując tak zw. pylice płuc. Do tego mechanicznego działania może dołączyć się pewne chemiczne działanie, zależne od właściwości rozpylonej substancji. Zależnie od tego dzielimy odpowiednie środki bojowe na dymy obojętne, których cechą jest zupełny brak działania chemicznego, dymy albo raczej mgły żrące, zawierające drobne kropelki kwasów nieorganicznych i dymy trujące, których składnikami są pewne trucizny oddechowe lub inne trucizny o wyraźnem działaniu ogólnem jak fosgen i kwas arsenowy.
 Obojętnemi są dymy, w których składnikiem rozpylonym jest węgiel i takie związki, jak chlorek amonu lub tlenek cynku. Używano ich do maskowania zarówno na morzu jak i na lądzie. Zwykle stosowano w tym celu albo niezupełne spalanie węgla w paleniskach okrętów, albo spalanie szczególnych mieszanin w postaci świec lub w specjalnych przyrządach dymotwórczych. Skład jednej z najbardziej udanych mieszanin, używanych