Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/254

93,7% obecnej ilości hemoglobiny znajduje się w stanie tego połączenia. Stosunek pomiędzy oksy- a karboksyhemoglobiną we krwi można obliczyć według wzoru 0,005 = vH/V.h, gdzie 0,005 (1/200) jest stosunkiem pomiędzy zdolnością hemoglobiny do łączenia się z tlenem i z czadem, v zawartość czadu w powietrzu, V odpowiednia zawartość tlenu (w zwykłych warunkach 21% ciśnienia), H zawartość we krwi oksy i h karboksyhemoglobiny.
 Na tem usunięciu tlenu, czyli obniżeniu zawartości we krwi oksyhemoglobiny i powstawaniu stopniowo wzrastających ilości karboksyhemoglobiny, opiera się klasyczna teorja działania czadu na ustrój.
 Teorja ta została ustalona przez Lotara Mayer’a jeszcze w roku 1859 i jest uznana po dziś dzień przez większość toksykologów. Według tej teorji wszelkie objawy zatrucia CO są uzależnione od anoksemji — braku tlenu we krwi; rola CO polega na tymczasowem mniej albo więcej wyraźnem usunięciu hemoglobiny od udziału w procesie oddechu. Zgodnie z takim poglądem CO jest substancją niezdolną do jakiegokolwiek odczynu chemicznego w ustroju i wydziela się w tych samych ilościach, w których była ona pochłonięta. Taki sposób tłumaczenia jest oparty na całym szeregu prac doświadczalnych, których najważniejszym wynikiem jest ustalenie faktu, że ilość CO, zawartego w wydychanem powietrzu, mniej więcej odpowiada ilości pochłoniętego gazu. Jednak w najdoskonalszych doświadczeniach brakowało nie mniej niż 18% CO, które były zatrzymane albo zniszczone w ustroju.
 Objawy zatrucia ostrego i bardzo wyraźne następne objawy chroniczne pozwalają jednak wątpić czy pogląd ten jest zupełnie słuszny. Przedewszystkiem zwraca na siebie uwagę fakt, że zawiesina z tkanki mózgu, pozbawiona krwi, pochłania CO z przedmuchiwanego przez nią powietrza, chociaż rozumie się w znacznie mniejszym stopniu niż krew. Drugim podobnym faktem jest zdolność do pochłaniania z powietrza wielkich ilości tego gazu, stwierdzona u pewnych owadów, mianowicie poczwarek chrabąszcza mącznego (Tenebrio molitor), dla których CO jest zupełnie obojętną substancją. 1000,0 takich robaków wywołuje po 24 godzinach zanik od 0.72 do 1,92 gr. CO, co odpowiada 0,749 — 2 litrów CO. Losy pochłoniętego CO są jeszcze zupełnie niezbadane.
 Wśród objawów zatrucia czadem mamy objawy spowodowane jednorazowem zatruciem znacznemi (większemi od 0,1%) stężeniami CO — zatrucia ostre i szereg innych objawów w zatru-