Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/270

warzyszących niektórym zjawiskom życia pokojowego. Widzieliśmy, że najsłabsze z tych środków wystarczają, aby zabić każdy żywy ustrój, o ile nie będzie on w stanie w ten czy inny sposób uniknąć tego zatrucia. Dlatego skutki pierwszych zatruć bojowych były przerażające. Przytoczę tu kilka przykładów.
 Podczas pierwszego napadu gazowego dokonanego przez Niemców 22 kwietnia 1915 r. około miejscowości Ypres zapomocą fali chlorowej z 12.000 Kanadyjczyków po pięciu dniach pozostało przy życiu tylko 2.000. Według niemieckich danych napad ten spowodował 15.000 zatruć, z których 5.000 było śmiertelnych. Takiż napad niedaleko Sochaczewa na Bzurze 31. IV. 1915 r. w wyniku dał 6.000 zmarłych natychmiast i 3.100 ciężko zatrutych strzelców syberyjskich. Użyto wtedy 12.000 butli chloru na przestrzeni 12 km. 17 października 1916 r. po użyciu 3.000 butli na froncie 1¹/₂ km znaleziono 4.000 śmiertelnie zatrutych kozaków razem z ich końmi. 31. I. 1917 r. około Reims we Francji po użyciu na przestrzeni 9 km 18.000 butli mieszaniny chloru z fosgenem znaleziono 2.500 trupów.
 Wyniki działania chemicznych pocisków są mniej zastraszające, lecz duże miny gazowe są nawet groźniejsze od fal gazowych. Tak np. udało się Niemcom zatruć w omówiony sposób 24. X. 1917 r. 600 żołnierzy włoskich przez 894 min gazowych na 1 km frontu.
 Ogólna liczba zatrutych środkami bojowemi przez czas wojny światowej według Mills’a (Anglicy, Niemcy, Francuzi i Amerykanie) wynosi 506,729. Amerykanie liczą, iż 28% strat ogólnych pochodzi od zatruć.
 Jednak w końcu wojny wyniki napadów gazowych stały się słabsze. Tak z ogłoszonych danych amerykańskich wynika, że z ogólnej liczby zatrutych gazami bojowemi w ostatnich czasach wojny zmarło tylko 2,5%.
 Taka zmiana powstała wskutek tego, że równoległe do działań zapomocą coraz większej ilości coraz mocniejszych trucizn wzrastała też i skuteczność środków obrony i polepszały się sposoby leczenia zatrutych.
 Szczegóły walki z zatruciami bojowemi, jak również zasadnicze podstawy ratownictwa w razie takich zatruć i leczenia powstałych wskutek tych zatruć chorób, nie należą do zadań toksykologji. Również nie należy do tych zadań rozpatrywanie taktyki walki chemicznej i dlatego możemy ograniczyć się do samych tylko zasad tej walki, o ile one mogą być uzależnione od stanu naszej wiedzy toksykologicznej. Z tego punktu widzenia wystarczą następujące dane.