Strona:PL London - Martin Eden 1937.djvu/209

jego dawna, szatańska ambicja dotknięta została w oczach całej kompanji.
 — No dobra, dobra, co tu z pyska cholewę robić, wyłaź i basta! — odrzekł — jak do końca, to do końca. I tak mam cię w garści.
 Rzucili się na siebie jak dwa byki, z całym rozmachem młodości, z całym szałem nienawiści, z nagiemi pięściami, co chcą ranić, niszczyć, kaleczyć, mordować. Cały krwawy tysiącletni dorobek człowieka w jego pochodzie na czoło stworzenia — przestał istnieć. Tylko latarnie elektryczne, niby słupy wiorstowe, znaczyły drogę przebytą przez ludzkość w kraju wiekuistej przygody: istnienia. Martin i Łeb-jak-Ser byli dwoma dzikimi z kamiennego wieku, z czasów koczowania po lasach, mieszkania na drzewach. Zapadali się coraz głębiej i głębiej w błotnistą otchłań, wracali ku bezładnemu wykluwaniu się pierwotnego życia z chaosu materji, mocując się ślepo i bezrozumnie, niby dwa pierwiastki chemiczne, niby planety w głębi niebios, niby atomy, co odpychają się, przyciągają i znowu odpychają po wieki wieków.
 — Boże! zwierzęta, dzikie zwierzęta! — wykrztusił Martin, wpatrzony w daleką walkę. Wspaniała zdolność wizjonerstwa podsuwała mu przed oczy obrazy jak w kalejdoskopie. Był równocześnie widzem i aktorem. Zaznana w ostatnim okresie życia kultura wstrząsała się ze wstrętu, potem nagle teraźniejszość znikała z pamięci, widma przeszłości władały niepodzielnie i Martin stawał się znowu