1. „Jeszcze brzmiał starca głos, kiedy okręty
Otwarły skrzydła, dmuchnął wiatr łagodny
I z kochanego portu na odmęty
Już wypływamy, w czas cichy, pogodny:
Rozpięto żagle, jak zwyczaj przyjęty,
Wzywamy bożych łask na czas przygodny,
„„Szczęśliwéj drogi!““ — jeszcze łowim uchem
I zakołysał się maszt zwykłym ruchem.
2. „Właśnie się wówczas do Lwa nemejskiego[1]
Wieczna dnia gwiazda zbliżała swym tokiem:
A czas, którego chwile ciągle biegą,
Szedł przez „wiek szósty“ słabym, wolnym[2] krokiem
Czternaście setek razy wieku tego
Obiegło słońce — a z piętnastéj — z rokiem
Gdy flota nasza odbiła od brzegu, —
Był dziewięćdziesiąt siódmy raz obiegu.
3. „Już coraz smutniéj — spochmurniały twarze,
Kiedyśmy góry ojczyste żegnali:
I Tag, co już się oczom nie ukaże,
I szczyty Cintry znikające w dali:
Z jakimże smutkiem rzucają żeglarze
Kraj ukochany, gdzie sercem zostali:
Lecz wszystko znika — i w całym przestworze
Nic już nie dojrzysz — nic — niebo i morze...
4. „W dalekie morza pędzi maszt skrzydlaty,
Kędy nikt dotąd nie zabiegał wiosły,
Koło wysp, które niedawnemi laty
Księcia Henryka odkrył umysł wzniosły:[3]
W lewo — gdzie Antej miał tron dawnéj daty[4]
Góry i sioła Maurytanji wzrosły;
W prawo — czy inny świat morze opływa?
Rzecz to niepewna, a jednak możliwa....“[5]
- ↑ Lew — konstelacja zwierzyńcowa — piąty znak Zodyaku.
- ↑ Chronologowie liczą czas trwania świata na sześć wielkich okresów historycznych, zwanych „wiekami świata“. Pięć tych okresów upłynęło do narodzenia Chrystusa; szósty jest erą chrześcijańską. Gama wypłynął w podróż w 1497-m roku, Camoens więc, w nieco zawiłym stylu, wyraża się, iż słońce 14 setek razy podczas téj ery dopełniło obiegu, z 15-téj zaś w roku odjazdu bohatera obiegało po raz 97-my.
- ↑ Pierwszemi wyspami, które odkryli żeglarze wysłani przez infanta Don Henryka, są: Madera, wyspy Zielonego przylądka i Azorskie (1419 r.).
- ↑ Antej-Anteusz (patrz Pieśń III, ok. 77—24.
- ↑ Krzysztof Kolumb dostrzegł ląd stały dopiero w 1498-m roku, wprzód, w 1492-m, 1493-m odkrył tylko wyspy Lukajskie, Kubę, San Domingo i Jamaikę, Gama więc w 1497-m mógł tylko przypuszczać istnienie lądu amerykańskiego.
