10. Czci i miłości, co pieśń moję wiodą,
Brudna chęć zysku nigdy nie skalała:
I czyliż małą dla piewcy nagrodą,
Gdy imię jego zna ojczyzna cała?
O wielkich mężach słuchaj duszą młodą,
Których Opatrzność twym rządom poddała:
I — co chlubniejsze — niech głos twój stanowi,
Światu — czy temu panować ludowi?
11. Słuchaj, bo treść mą oblekając w słowa
Fantazyi własnéj nie złożę na szali;
Nie dla mnie zmyśleń kłamliwych osnowa,
Niech się nią obca Muza jak chce chwali:
Wielkość ta nasza rzeczywista, zdrowa,
Przyćmiewa wszystko, co piewce bajali;
Przyćmi Orlanda, Rodmonta, Rogiera,
Jeśli w ich dziejach nawet prawda szczera?
12. Srogiego Nuna[1] przed oczy ci stawię,
Co niósł ojczyźnie tak wielkie usługi;
Patrz — Egas[2], Fuas[3] (ach ku ich to sławie,
Chciałbym miéć lirę jako Homer drugi!)
A miast dwunastu parów, w Anglii, w sprawie
Dam — tyluż Luzów prowadzi bój długi[4].
Aż w końcu staje Gama znakomity,
Co Eneasza przywłaszczył zaszczyty.
13. Może cię Karol król francuski nęci?
Lub Cezarowi chcesz równego męża?
Niech Alfons Pierwszy stanie w twéj pamięci:
On sławą innych swą sławą zwycięża,
I Jan, którego dłonią podźwignięci,
Wzięliśmy spadek dzieł jego oręża;
I tylu innych cisną mi się miana:
Aż trzech Alfonsów i Wtórego Jana.
14. Czyżbym dozwolił zapomniéć méj lutni,
Jak wszędy, dokąd świt sięga, duch męski
Parł ich — jak z mieczem, krwi własnéj rozrzutni,
Wysoko sztandar utkwili zwycięski?
Silny Pacheco, Almejdowie butni,
Których Tag śmierci płacze jako klęski;
Albuquerque, Castro[5] — tak straszni, tak dzielni,
Choć dawno zmarli — w dziejach nieśmiertelni!
- ↑ Nuno Alvarez Pereira przyczynił się do wyniesienia na tron Jana I, brał wielki udział w walce z Kastylczykami, dowodził przednią strażą w bitwie pod Aljubarota, która ostatecznie zapewniła królowi koronę. Zmarł w klasztorze karmelitów 1429 r.
- ↑ Egaz Moniz — zrazu opiekun a potém wierny przyjaciel Alfonsa I, rycerz pełen poświęcenia dla ojczyzny. Kiedy Alfons, oblężony w murach Guimaraens przez Kastylczyków, ujrzał się doprowadzonym do ostateczności, Egaz bez jego wiedzy zawarł przymierze z nieprzyjacielem, obiecując hołd w imieniu swego króla i stawiąc w zakład własną głowę i losy rodziny. Kiedy oswobodzony w ten sposób Alfons nie zatwierdził warunków pokoju, Egaz z całą rodziną stawił się na dworze króla Kastylii, boso i ze sznurem na szyi; na szczęście wróg umiał uszanować taką wierność danemu słowu i wolnością go obdarzył.
- ↑ Fuas Roupinho — również rycerz za czasów Alfonsa I zniszczył flotę Maurów u przylądka Espiehel i pobił ich powtórnie pod Ceutą.
- ↑ W wieku XV-ym damy angielskie, obrażone przez młodzież swego kraju, udały się ze skargą do księcia Lancastru, który lękając się, aby nie przyszło do wojny domowéj, przesłał rycerstwu portugalskiemn zaprosiny na wielki turniej ku obronie honoru dam angielskich. Za pozwoleniem króla Jana I, dwunastu rycerzy portugalskich udało się do Anglii, gdzie w szrankach świetne zwycięstwo odnieśli. Camoens w pieśni VI-éj obszernie ten czyn chlubny opisuje.
- ↑ Edward Pacheco, Pereira, Franciszek i Wawrzyniec Almeida, Franciszek i Alfons Albuquerque, Jan Castro — zdobywcy i rządcy Indyj za Emanuela (1495 — 1521). Dzieje ich czynów a często i niedoli są tak dziwne, że się wydają prawie bajecznemi.
