niem mojem niedostatki w części pewnej związane są z samem powstaniem dziełka. Dyspozycja przechowanego nam tekstu zgoła nie zasługuje na taką pochwalę, jaką wyraził holenderski uczony Hartman[1], twierdząc, że żadne inne dzieło Ksenofonta nie posiada równie dobrej dyspozycji; rzecz się ma przeciwnie: niektóre ustępy ciągłość wywodów przerywają i przeprowadzenie tezy właściwej zaciemniają. Nasuwa się więc domysł, że dziełko nie powstało za jednym rzutem, nie jest utworem jednolitym. Z tego punktu widzenia sprawy jeszcze nie rozpatrywano.
Przedewszystkiem więc wypada całość poddać analizie, powiązawszy zaś wyniki rozbioru z innemi momentami, lepiej może zdołamy wytłumaczyć sobie różne właściwości tekstu, lepiej zrozumiemy tendencję broszury, jaśniej przedstawi się nam sprawa jej autorstwa i wydania.
Rzecz swą rozpoczyna autor określeniem zadania: postanowił zastanowić się nad pytaniem, azali obywatele ateńscy utrzymać się mogą ze swego państwa(I 1: ἐπεχείρησα σϰοπεῖν εἴ πῃ δύναιντ’ἂν οἱ πολῖται διατρέφεσϑαι ἐϰ τῆς ἑαυτῶν), innemi słowy, czy polis ateńska posiada autarkeję gospodarczą. Przechodząc bezzwłocznie do rozbioru tego pytania, podaje najpierw charakterystykę Attyki i zaznacza, że kraj dzięki swemu klimatowi, dzięki bogactwu ziemi oraz dzięki takiemu położeniu, iż jest zarazem lądem i wyspą i łączy korzyści obydwóch, może przysparzać państwu bardzo wiele dochodów (I). Następnie zastanawia się nad tem, jakiemi środkami państwo do pomnożenia dochodów przyczynićby się mogło. Nasamprzód (II i III 1–6) omawia zarządzenia, do których wykonania potrzebaby tylko uchwał ludu i troskliwości: ψηφίσματά τε φιλάνϑρωπα ϰαὶ ἐπιμελείας, mówi zatem o przychylnem traktowaniu metojków i oddawaniu im pustych gruntów, by domostwa wystawiać sobie mogli[2], o ułatwianiu handlu kupcom, z obczyzny przybywającym, o przyznawaniu im różnych zaszczytów, zaprowadzeniu szybkiego dla nich wymiaru sprawiedliwości.
Skończywszy te uwagi, zapowiada III 6 (ku końcowi) wyszczególnienie zarządzeń, których przeprowadzenie nie byłoby możliwe bez ka-
- ↑ I. I. Hartman, Analecta Xenophontea nova. Lugduni Batav, et Lipsiae 1889; o Πόροι r. IX–X. H. twierdzi, tam bene inter se argumenta cohaerere, tam perspicuum esse, quid sit primarium scriptoris consilium, tamque artificiose illud defendi commendarique, ut vix Xenophontem auctorem agnoscas.
- ↑ II 6: εἰ ἡ πόλις διδοίη οἰϰοδομησομένοις ἐγϰεϰτῆσϑαι; Hertlein, Zurborg i Rühl zmieniają part, aor. οίϰοδομησαμένοις na part. fut. — σομένοις; Herzog, na przyt. m. 471 broni part. aor. i tłumaczy: wenn die Stadt würdig erscheinenden Metöken auf Antrag Hausgrundstücke zur Verfügung stellen würde, um darauf ein Haus für sich zu bauen, das sie dann besitzen dürfen.
