Strona:PL Ludwik Ćwikliński O przechowywanym w zbiorze pism Ksenofontowych Traktacie o dochodach.djvu/14

Ta strona została przepisana.

trzech niewolników (έως γίγνοιτο έϰάστω Άϑηναίων); niewolnicy mają być wynajmowani do robót w kopalniach srebra w Laurjon, a państwo ma otrzymywać, tak jak prywatni właściciele niewolników, po jednym obolu dziennie od niewolnika. Czysty dzienny zarobek trzech niewolników zatrudnionych w kopalni, to właśnie, jak jest widocznem, tyle, ile autor III 9–10 przyrzeka jako pobory dzienne obywatelom, wpłacającym kwoty większe lub mniejsze.
Ta zgodność mogła więc Rühla słusznie nakłonić do twierdzenia, że obrachunek kwot, do podziału przeznaczonych III 9—10, opiera się na przewidzianych zyskach z zaleconej IV 13 nast. entrepryzy z niewolnikami. W jaki jednak sposób możnaby wytłumaczyć, że obrachunek wypłat umieszczony jest przed wywodem, który zawiera jego podstawę i umożliwia czytelnikowi jego zrozumienie?
Rühl domyśla się, że w pierwotnym, nie zepsutym tekście, obrachunek III 7–10 mieścił się na innem, dalszem miejscu, po wywodach, rozpoczynających się IV 13; mniema on, że w rękopisie, z którego ostatecznie nasze rękopisy wypłynęły, pierwotne następstwo ustępów przez przerzucenie kart zerwane zostało. Wedle Rühla tedy ustęp III 7–10, stanowiący jedną całość (gdyż §§ 9–10 nie można oddzielić od poprzedzających §§ 7–8), następował pierwotnie po IV 40. Także IV 49–52 nie zachowały się zdaniem Rühla – na właściwem miejscu, pierwotnie następowały one po III 10. W oryginale przeto takie miało być następstwo paragrafów: III 1–6. III 11–14. IV 1–40. III 7–10. IV 49-52. IV 41 -48. V 1 nast. Zamieszanie miało powstać przez przesunięcie dwóch kart: karty, na której były napisane III 7–10 (19 rządków zwykłej edycji Teubnerowskiej) i karty, na której się mieściły IV 49–52 (18 rządków Teubnerowskiego wydania).
Atoli takiego mechanicznego przerzucenia kart nawet ze stanowiska dyplomatyki, jak już dawniej zauważono[1], za prawdopodobne uznać nie można. Czy bowiem przypuszczać wolno, że właśnie trzy odnośne karty rękopisu (a to: karta kończąca się tekstem IV 40, karta kończąca się III 10, wreszcie karta kończąca się IV 52) kończyły się pełnem zdaniem?
Silniej zaś i dobitniej przemawiają przeciw tezie Rühla inne argumenty.

Najpierw zauważyć należy, że Rühl mylnie określił objętość partji, którąby należało wydzielić z dzisiejszego związku. Nie możnaby z tekstu wyeliminować tylko par. III 7–10, lecz trzebaby z niemi złączyć także paragraf 11. Wiem – mówi autor III 7–8 — że Ateńczycy wiele pieniędzy wydali na cele wojenne, dopomagając Arkadyjczykom pod dowództwem Lysistratosa, wiele na wyprawę pod dowództwem Hegesilaosa,

  1. Zurborg, Zu Xen-s Schrift v. d. Einkünften, Hormes XIII (1878) 481 n.