Strona:PL Ludwik Ćwikliński O przechowywanym w zbiorze pism Ksenofontowych Traktacie o dochodach.djvu/19

 Plan ten – jak już wspomniano – nie jest zgodny z przedstawieniem rzeczy w innych partjach broszury. W jakiem bowiem świetle ukazuje się sprawa w tych partjach?
 1) Że obywatele przyczynić się mają do złożenia obrotowego kapitału, i to kapitalu w znacznej wysokości, o tem autor slowem nie wspomina, ogólnikowo tylko zaznacza, że kapitał obrotowy byłby potrzebny: III 6: ἀφορμῆς δεήσει, III 12: όπότε γε μὴν ἀφορμὴ ὑπάρχοι. – Co więcej: IV 34 n. twierdzi autor uspakajająco, że nie potrzebaby odrazu wielkiego kapitału obrotowego: εἰ δέ τινες λογιζόμενοι παμπόλλης ἂν δεῖν ἀφορμῆς εἰς ταῦτα πάντα οὐχ ἡγοῦνται ἱϰανὰ ἄν ποτε χρήματα εἰσενεχϑῆναι μηδὲοὕτοι ἀϑυμούντων. Zdanie to dziwnem wydawać się musi czytelnikowi, który sobie przypomina, że III 7–11 i IV 17 autor wyłożył, ile obywatele w formie pożyczki do skarbu wpłacić mają, by państwo przez zakupno niewolników rentę zapewnić im mogło.
 2) Kapitał obrotowy służyć ma różnym celom; że służyć ma – wyłącznie lub przedewszystkiem – na zakupno niewolników, nie powiedziano nigdzie, inne cele na pierwszem miejscu są wymienione; por. III 12: όπότε γε μὴν ἀφορμὴ ὑπάρχοι, ϰαλὸν μὲν ϰαὶ ἀγαϑὸν ναυϰλήροις οἰϰοδομεῖν ϰαταγώγια περὶ λιμένας πρὸς τοῖς ὑπάρχουσι ϰτλ; por. także IV 34: εἰ δέ τινες λογιζόμενοι παμπόλλης ἂν δεῖν ἀφορμῆς εἰς ταῦτα πάντα ϰτλ. i IV 40. Z tego ostatniego paragrafu (osobliwie zaś z wyrażenia III 12 όπότε γε μὴν ἀφορμὴ ὑπάρχοι) wynika, że autor wówczas, kiedy pisał te zdania, nie wyobrażał sobie άφορμή jako kapitał, przez jednorazową είσφορά zebrany i na zakupno wielkiej liczby niewolników przeznaczony.
 3) Zakupno niewolników ma się odbywać partjami w dłuższym czasu okresie i to przeważnie z dochodów, których oni sami zarobkiem swym państwu dostarczą. IV 23 nap. czytamy: jeżeli najpierw będzie 1200 niewolników, to z samego dochodu w 5 lub 6 latach liczba ich wzrośnie do 6000; a jeżeli każdy z tych niewolników codziennie będzie oddawał państwu jeden obolos, dochód roczny wyniesie 60 talentów z których 20 będzie można przeznaczyć znowu na zakupno niewolników, 40 zaś na zaspokojenie potrzeb państwa. Gdy zaś zbierze się 10.000 niewolników, dochód państwa wynosić będzie 100 talentów (IV 23: ἤν γε μέντοι τὸ πρῶτον συστῇ διαϰόσια ϰαὶ χίλια ἀνδράποδα εἰϰὸς ἤδη ἀπ’ αὐτῆς τῆς προσόδου ἐν ἔτεσι πέντε ἢ ἓξ μὴ μεῖον ἂν τῶν ἑξακισχιλίων γενέσϑαι. ἀπό γε μὴν τούτου τοῦ ἀριϑμοῦ ἢν ὀβολὸν ἕϰαστος ἀτελῆ τῆς ἡμέρας προσφέρῃ, ἡ μὲν πρόσοδος ἑξήϰοντα τάλαντα τοῦ ἐνιαυτοῦ. 24: ἀπὸ δὲ τούτων ἢν εἰς ἄλλα ἀνδράποδα τιϑῆται εἴϰοσι, τοῖς τετταράϰοντα ἤδη ἐξέσται τῇ πόλει χρῆσϑαι εἰς ἄλλὅτι ἂν δέῃ. ὅταν δέ γε μύρια ἀναπληρωϑῇ, ἑϰατὸν τάλαντα ἡ πρόσοδος ἔσται).
 4) Nie ma żadnej wzmianki o podziale zysku między obywateli, przeciw słowa pod 3) przytoczone świadczą, że zarobki