równą ilość niewolników: εί δ ή πόλις δοίη έϰάστη αύτών (scil. τών φυλών) ίσα άνδράποδα. Wyrażenie to stanowi poniekąd pendant do omówionego powyżej zdania IV 17 fin.: ἕως γίγνοιτο τρία ἑϰάστῳ Ἀθηναίων i także nie jest dosć jasne. Przypuszczać trzeba, że file musiałyby państwu, tak jak prywatni przedsiębiorcy, płacić po jednym obolu od niewolnika, inaczej bowiem nie wpływałyby do kasy państwowej kwoty, na których autor opiera swe nadzieje co do zwiększenia dochodów państwa do tej wysokości, by starczyły na wypłatę renty. Z IV 30 wynika, że współudział fil miałby być przymusowy; zatem ogół obywateli (autor używa tu rzeczownika τό δημόσιον) byłby przedsiębiorcą za pośrednictwem fil, któreby zajmować się miały administracją, a dochody dzielić między swych członków. Pomysł wciągnięcia fil do współudziału w poszukiwaniach był konsekwencją myśli, że celem zapewnienia obywatelom renty 3 oboli trzeba zatrudnić w kopalniach 60.000 państwowych robotników. Nie było bowiem prawdopodobnem, by się znalazło tylu przedsiębiorców prywatnych, którzyby byli gotowi wynająć od państwa tak znaczną liczbę niewolników. W jednym z ustępów właściwej broszury (konceptu pierwotnego), IV 22, objawił autor — jak już zauważyłem — powyżej wyraźnie obawę, czy, ἐπειδὰν πολλοὶ ἐργάται γένωνται, πολλοὶ φανοῦνται ϰαὶ οἱ μισϑωσόμενοι, i usunąć ją usiłował twierdzeniem, że z pomiędzy dotychczasowych przedsiębiorców πολλοὶ προσμισϑώσονται τοὺς δημοσίους, ponieważ żył srebronośnych jest poddostatkiem, a z niewolników wielu z wiekiem traci zdolność do pracy w kopalniach; znajdą się nadto między Ateńczykami i obcymi, którzy nie chcą lub nie mogą już pracować fizycznie, nowi przedsiębiorcy[1]. Tu była wyborna, sposobność rozwinięcia myśli o kopaniu nowych ganków i wciągnięciu fil do interesu. Wobec doniosłych szczegółów i okoliczności, poruszonych blahemi wydawać się muszą momenty, przytoczone IV 22 w odpopowiedzi na pytanie, czy niewolnicy znajdą zatrudnienie. Skoro się autor w odpowiedzi tak slabemi argumentami posługuje, wnosić należy, że kreśląc ją, nie myślał o zatrudnieniu 60.000 niewolników, nie myślał o wciąganiu fil do przedsiębiorstw w kopalniach, mianowicie do otwierania nowych ganków na szerszą skalę. Dopiero kiedy ta myśl się zrodziła, zrozumiał on, że sposoby podane IV 22 nie wystarczają.
Uwagi powyższe przekonać, jak sądzę, mogą, że projekt otwierania nowych ganków przez wspólne przedsięwzięcia zrzeszonych fil dziesięciu i projekt wynajmowania 60.000 państwowych niewolników do robót
- ↑ Por. powyżej str. 24 uw. 1).
nem przedsiębiorstwie 2 fil w lasach górskich: αἱ φυλαὶ σύνδυο γενόμεναι τὰ ὄρη τὰ ἐν Ὠρωπῷ διείλοντο τοῦ δήμου αὐτοῖς δόντος. τοῦτο τὸ ὄρος ἔλαχεν Ἀϰαμαντὶς παὶ Ἱπποϑοωντίς; w tejże mowie 35 Hyperides czyni wzmiankę również o spółce osób prywatnych; por. Herzog, na przyt. m. 480.
