Strona:PL Marek Aureliusz - Rozmyślania.djvu/071

Ta strona została uwierzytelniona.
67
KSIĘGA III

tak, że jeżeli ktoś odczuwa i ma głębsze zrozumienie tego, co się dzieje w wszechświecie, temu prawie wszystkie objawy wtórne będą się wydawały jakieś miłe i zharmonizowane. Ten będzie z niemniejszą przyjemnością patrzył na rzeczywiste paszcze dzikich zwierząt, jak na te, które — naśladując — pokazują malarze i rzeźbiarze. I staruszki i starca pewien rozkwit i urok i wdzięk młodzieńczy u chłopiąt będzie mógł oglądać rozumnym swym okiem. I inne liczne podobne zjawiska nie każdemu będą miłe, lecz tylko temu, kto się na prawdę zżyje z naturą i jej dziełami.
3.[1]  Hippokrates, który wiele chorób wyleczył, sam zachorował i umarł. Chaldejczycy przepowiedzieli śmierć wielu ludzi, następnie i ich przeznaczenie dosięgło. Aleksander i Pompejusz i Gajus Cezar, którzy całe miasta tylekroć do gruntu zburzyli a wiele dziesiątek tysięcy jeźdźców i pieszych w boju wybili, i sami raz ze świata precz poszli. Heraklit, który tyle nafilozofował o zniszczeniu świata przez ogień, dostał puchliny wodnej i gnojem okryty zmarł. Demokryta zjadły wszy, inne wszy zaś Sokratesa. Po cóż to? Wsiadłeś na okręt, użyłeś podróży, dobiłeś do portu. Wysiądź! Jeżeli ku innemu życiu, to bogowie są i tam. Jeżeli zaś ku bezczuciu, to przestaniesz odczuwać przykrości i przyjemności i służyć naczyniu o tyle podlejszemu, o ile jest szlachetniejsze to, co mu służy. Jedno bowiem — to rozum i demon, drugie zaś — to ziemia i kał.

4.  Nie marnuj pozostającej ci części życia na rozmyślania o innych, jeżeli to nie ma związku z jakąś sprawą użyteczności publicznej. Zaiste bowiem zaniedbujesz innej pracy, jeżeli mianowicie rozmyślasz, co i dlaczego ktoś tam coś robi, co mówi, czego pragnie, nad czym myśli, co planuje i o innych tym podobnych rzeczach, które cię odwo-

  1. 3. Hippokrates — najsławniejszy lekarz starożytności, umarł około 356 r. przed Chr. w bardzo późnym wieku. Chaldejczycy — zajmowali się bardziej niż jakikolwiek naród badaniem ciał niebieskich. Za cesarstwa byli Chaldejczycy jednoznaczni z gwiaździarzami, wróżbitami. Heraklit — filozof grecki z Efezu około 500 r. przed Chr. w przeciwieństwie do trwałego i niezmiennego bytu Eleatów uważał świat za tok nieustannej zmiany. Stąd zdanie jego: „dwa razy nie wstąpisz do tej samej rzeki”. Ciepło gnoju miało wedle lekarzy starożytności wysuszać wodę w ciele. ...Demokryta zjadły wszy. Epiktet porównywał ludzi ze zwierzętami, pochlebców, donosicieli, zdrajców zwał wężami, robakami, wszami.