Strona:PL Marek Aureliusz - Rozmyślania.djvu/097

93

KSIĘGA V

wane przeciw bogactwu lub temu szczęściu, które płynie z rozwiązłości i sławy. Zastanów się więc i spytaj, czy też należy pojmować jako rzeczy dobre i szanować takie dobra, że o człowieku, który o nich przede wszystkim myśli, słusznie można powiedzieć: Kto je ma, z wielkiego nadmiaru nie ma gdzie spełnić potrzeby naturalnej.
 13.  Składam się z pierwiastka przyczyny i tworzywa. Ani jedno ani drugie nie zmarnieje w nic, tak jak nie powstało z niczego. Każda więc moja cząstka przez przemianę przejdzie w jakąś cząstkę wszechświata. A owa znowu w inną jakąś cząstkę wszechświata się zmieni. I tak w nieskończoność. Taką to przemianą i ja powstałem i moi rodzice i tak wstecz w nieskończoność. A nie stałoby na przeszkodzie takiemu pojmowaniu, chociażby świat był urządzany w okresach ściśle odgraniczonych.
 14.  Rozum i sztuka rozumowania — są to zdolności wystarczające sobie samym i czynom, które przez nie doszły do skutku. Ze swoistego więc początku wychodząc, podążają do celu przed sobą leżącego. Tego rodzaju czyny nazywają się z tego powodu pomyślne, jako że wskazują drogę „po myśli”.
 15.  Nic nie powinno się nazywać cechą człowieka, co nie tyczy się człowieka, jako człowieka. Te rzeczy nie są potrzebą człowieka ani ich natura ludzka nie obiecuje ani też nie są dopełnieniem natury ludzkiej. A więc nie polega na nich cel człowieka ani też wypełnienie celu: dobro. Do tego: gdyby coś z tych rzeczy było istotnie związane z człowiekiem, to nie mogłoby mu przysługiwać prawo pogardzania nimi i sprzeciwiania się im, a ten, ktoby nie czuł ich braku, nie byłby godny pochwały ani nie byłby dobrym ten, ktoby chętnie się pozbawiał którejś z tych