Strona:PL Marivaux - Komedye.djvu/023

mężczyzna ma zawsze coś z konwencyi, jest raczej partnerem który podaje i odbiera piłkę; grę prowadzi kobieta; toteż mamy tu całą galeryę subtelnie zróżniczkowanych, należących wprawdzie do jednej, wspólnej rodziny, ale nawskroś od siebie odrębnych, uroczych typów kobiecych.
 Odrębność Marivaux zasadza się równie na tem co do swej komedyi wprowadził, jak na tem czego w niej poniechał. Wspomnieliśmy już, że zrywa zupełnie z utartą tradycyą komedyi opartej na jednej wyodrębnionej namiętności lub właściwości charakteru. Rodzaj ten, który pod piórem Moliera dał szereg arcydzieł, stał się uprzykrzonym szablonem u jego epigonów, nie wyłączając (jeżeli wolno jest wyrazić swoje zdanie) zawsze dla mnie płaskiego i nudnego Regnard’a. Teatr Marivaux niema również nic z zewnętrznych stron rzeczywistego życia, nic z malowidła obyczajów. Jestto jakgdyby thêatre de societé najlepszego towarzystwa, gdzie pokojówka jest w rzeczywistości damą równie dobrze wychowaną i równie pełną dowcipu co jej pani. Podobnie jak u Racine’a, jest to czysty teatr dusz ludzkich, mimo to bardzo prawdziwy w swoim zakresie: o ileż bardziej, niż wiele innych, jakoby realistycznych! W porównaniu do Marivaux, późniejszy teatr Diderota, niemal rewolucyjny w swoim czasie jako rzekomy krok ku »prawdzie życiowej«,