Strona:PL Marks - Pisma pomniejsze 1.pdf/74

już z widoczną tendencyją do panowania i z wybitnem pierwszeństwem. Powoli władcy zabierali je w swe ręce i wyciskali na niem swój znak, a z tego chrztu powstały pieniądze, t. j. towar par excellence, który mimo wszelkie wstrząśnienia rynku, posiada określoną wartość proporcyjonalną i wszędzie przy wypłatach najwięcej bywa pożądanym... Szczególne stanowisko, jakie zajmuja złoto i srebro jest, powtarzam to raz jeszcze, wynikiem tego faktu, że w skutek swych metalicznych właściwości, trudności swego wytwarzania, a zwłaszcza dzięki interwencyi powagi państwowej, od pierwszych chwil zyskały one, jako towary, ustalenie i autentyczność“.
 Twierdzić, że ze wszystkich towarów złoto i srebro były naipierwszymi, których wartość została ukonstytuowana, jest to na zasadzie powyższego twierdzić, że srebro i złoto pierwsze stały się pieniędzmi. Oto wielkie objawienie p. Proudhona, oto prawda, której przed mm nikt jeszcze nie odkrył.
 Jeżeli p. Proudhon przez to chce powiedzieć, że wcześniej, niż dla wszystkich innych towarów, zauważono, iż złoto i srebro są towarami, do wytworzenia których niezbędny jest czas roboczy, byłoby to wtedy tylko, jedno z tych założeń, jakiemi chętnie darzy on swych czytelników. Jeżeli chcielibyśmy się trzymać tej patryjarchalnej erudycyi, wtedy powiedzielibyśmy p. Proudhonowi, że przedewszystkiam zaznajomiono się z tym czasem roboczym, który był konieczny do wytworzenia najniezbędniejszych przedmiotów jak np. żelazo i t. d. Obdarzymy go klasycznymi łukami Adama Smitha.
 Atoli, jakim sposobem może p. Proudhon cokolwiek mówić o ustanowieniu wartości, jeżeli wartość nigdy nie ustanawia sie sama przez się? Wartość wytworu ustanawia się nie przez czas roboczy niezbędny jedynie do jej wytworzenia, lecz w stosunku do mnóstwa wszystkich pozostałych produktów, które mogą być wytworzone w tym samym czasie. Ukonstytuowanie się przeto wartości złota i. srebra każe już przypuszczać poprzednie ukonstytuowanie (wartości) mnóstwa innych wytworów.
 A więc to nie towar stał się pod postacią złota i srebra „ukonstytuowaną wartością“, lecz przeciwnie, to „ukonstytuowana wartość“ p. Proudhona stała się towarem w postaci złota i srebra.
 Poszukajmy teraz względów ekonomicznych, które zdaniem p. Proudhona nadały złotu i srebru to pierwszeństwo, że dzięki ukonstytuowaniu swej wartości zostały rychlej niż wszelkie inne wytwory podniesionemi do godności pieniędzy.
 Oto te względy: „widoczna dążność do panowania“, już „w patryjachalnym okresie“ „wybitne pierwszeństwo“, jak również wiele innych omówień tego prostego faktu, zwiększających jedynie gmatwaninę przez zaciemnienie faktu wskutek pomnożenia przypadków, przytaczanych przez p. Proudhona w celu wyjaśnienia tego faktu. Atoli p. Proudhon nie wszystkie jednak pozornie ekonomiczne względy wyczerpał. Oto jeszcze jeden potężnej, przemożnej wagi:
 „Z tego dokonanego przez władców chrztu powstały pieniądze: władcy zabrali złoto i srebro w swe ręce i wycisnęli na nich swój znak“.