Strona:PL Marks - Pisma pomniejsze 2.djvu/68

będąc dawniej najsilniejszymi filarami królewskiego autorytetu i przywilejów, przekształcają się nagle w zwolenników konwentu, aby tylko osłabić autorytet inny, uznany przez powszechne głosowanie (głośne, po kilkakroć powtarzane oklaski). Widzimy, jak mężowie, którzy najwięcej ucierpieli od rewolucyi, prowokują nowe zaburzenia, aby tylko skuć wolę narodu w kajdany... Przyrzekam wam na przyszłość spokój itd. itd. (Brawa, brawa, grzmiące brawa).“
 Oto jak burżuazyja przemysłowa przyklaskiwała serwilistycznie zamachowi 2-go grudnia, zniszczeniu parlamentu, upadkowi własnych rządów, dyktaturze Bonapartego. Grzmotowi oklasków z 25 listopada odpowiedziały grzmoty armatnie 4-go grudnia, a dom pana Sallaudrouze, tego samego, który najsilniej tłukł brawo w listopadzie, najwięcej od bomb ucierpiał.
 Cromwell, rozwiązując długi parlament, zjawił się sam wpośród przeciwników, a nie chcąc, ażeby posłowie ponad oznaczony termin siedzieli w Izbie, wyjął zegarek i wypędzał jednego członka po drugim, drwiąc z każdego wesoło. Napoleon, mniejszy od swego poprzednika, udał się jednakże 18 — go brumaire’a do ciała prawodawczego i przeczytał mu — jakkolwiek głosem przybitym — wyrok śmierci. Bonaparte II-gi, który rozporządzał znacznie większą siła wykonawczą, aniżeli Cromwell lub Napoleon, nie szukał wcale pierwowzoru w rocznikach historyi, w tym celu wystarczały mu kryminalne roczniki towarzystwa 10-go grudnia. Okrada on bank francuski na 25 milijonów franków, milijonem przekupia generała Magnan, każdego zaś z żołnierzy 15 frankami i wódką, urządza potajemnie, jak złodziej, nocną schadzkę swych wspólników, każe wkroczyć do domów najniebezpieczniejszych przewódców parlamentarnych, wywlec z łóżek Cavaignac’a, Lamoricièr’a, Leflô, Changarnier’a, Charras’a, Thiers’a, Baze’a etc., obsadzić główne place i gmach Izby wojskiem i rozlepić wcześnie zrana jarmarczne ogłoszenia na wszystkich murach miasta, ogłoszenia, które dekretują rozwiązanie parlamentu i Rady państwa, restauracyję powszechnego głosowania i stan oblężenia departamentu Sekwany. Wkrótce potem polecił on ogłosić w Monitorze fałszywy dokument, który podaje imiona najbardziej wpływowych osobistości parlamentarnych, zajmujących pod jego przewództwem miejsce w radzie państwa.
 Zgromadzony w gmachu merostwa 10-go okręgu parlament bez głowy, złożony przeważnie z legitymistów i orleanistów uchwala wśród okrzyków: „niech żyje respublika!“ złożenie Bonapartego z urzędu i zwraca się napróżno do tłumu, gapiącego się przed gmachem. Wysłani afrykańscy strzelcy odprowadzają parlament nasamprzód do koszarów d’Orsay, potem wsadzają do wozów zakrytych i odwożą do więzień Mazas, Ham, Vincennes.
 W ten sposób zakończyła żywot partyja porządku, zgromadzenie prawodawcze i rewolucyja lutowa. Zanim podążymy do końca, podamy krótki szemat jej historyi:
 I-szy okres. Od 24 lutego do 4 maja 1848 roku okres lutowy. Prolog. Powszechny zawrót głowy wśród okrzyków braterstwa.
 II-gi okres. Okres konstytuowania się respubliki i zgromadzenia narodowego.

 1) Od 4-go maja do 25 czerwca 1848 r. Walka wszystkich