Strona:PL Marks - Pisma pomniejsze 3.djvu/22

 Gdybyśmy zatem posiadali całą sumę równali, w których wartość jednego łokcia płótna wyczerpująco wyrażoną zostaje, tobyśmy mogli wartość jego przedstawić w formie rzędu. W rzeczywistości jest rząd ten nieskończonym, gdyż łańcuch towarów nigdy zamkniętym nie zostanie, rozszerza się on coraz bardziej. Jeżeli wszakże w ten sposób jeden towar mierzy swą wartość zamienną za pomocą wartości użytkowych wszystkich innych towarów, to naodwrót i wartości użytkowe wszystkich innych towarów znajdują swój wymiar w wartości użytkowej tego jednego towaru. Jeżeli wartość zamienna jednego łokcia płótna wyraża się w ½ f. herbaty, lub 2 f. kawy, 8 f. chleba lub 6 łokci perkalu itd., to z tego wypada, iż herbata, kawa, perkal, chleb itd. w tych proporcyjach, w których są równe trzeciemu, t. j. łokciowi płótna, są między sobą rów ne, t.j. że płótnu służy za powszechną miarę ich wartości zamiennych. Każdy towar jako uprzedmiotowany, powszechny czas roboczy, t.j. jako określona jego ilość, wyraża swą wrartość odpowiednio do rzędu w określonych ilościach wartości użytkowych wszystkich innych towarów, wartości zaś użytkowe tych ostatnich mierzą się naodwrót zapomocą wartości użytkowej tego wyłącznego towaru. Jako wartość, zamienna wszakże jest każdy towar zarazem tym wyłącznym towarem, który służy za miarę wartości dla wszystkich innych towarów, a z drugiej stroni jest on tylko jednym z wielu towarów, w których wspólnym szeregu każdy inny towar bezpośrednio wyraża swą wartość zamienna.
 Rozmiary wartości jednego towaru są zupełnie niezależne od tego, czy jest dużo czy mało towarów innych rodzajów. Czy wszak/ rząd równań, w których jego wartość się realizuje, jest większym, czy mniejszym, to zależy od stopnia różnorodności innych towarów. Np. rząd równań, w których kawa wyraża swą wartość, przedstawia sferę jej wymienialności, granice, w których ona funkcyjonuje, jako wartość zamienna. Tej wartości towaru, jako uprzedmiotowaniu powszechnego społecznego roboczego czasu, odpowiada wyrażenie jego ekwiwalentności w nieskończenie rozmaitych wartościach zamiennych.
 Widzieliśmy, iż wartość zamienna towaru zmienia się wraz z ilością bezpośrednio zawartego w nim czasu roboczego. Zrealizowana jego wartość, t. j. wartość, wyrażona w wartościach użytkowych innych towarów, musi także zależeć od stosunku, w jakim się zmienia czas roboczy niezbędny dla wytwarzania wszystkich innych towarów. Gdyby naprzykład czas roboczy niezbędny dla wyprodukowania jednego szeffla pszenicy pozostawał niezmiennym, podczas gdy czas niezbędny dla wyprodukowania wszystkich innych towarów by się podwoił, to wartość zamienna szeffla pszenicy, wyrażona w jego ekwiwalentach, zmniejszyłaby się o połowę. Praktyczny rezultat byłby ten sam, jak gdyby czas niezbędny dla wytworzenia szeffla pszenicy spadł o połowę, a czas niezbędny dla wytworzenia wszystkich innych towarów pozostał jednocześnie niezmiennym. Wartość towarów określa się proporcyją, w jakiej można je wytwarzać w tym samym czasie. By się przekonać, jakim możliwym zmianom podlega ta proporcyja, przedstawmy sobie dwa towary A i B. Wypadek pierwszy: Niechaj czas niezbędny dla wytworzenia B pozostaje bez zmiany. W tym wypadku wartość zamienna towaru A, wyrażona wT towarze B, spada lub wznosi się bezpośrednio w tym samym stosunku, w jakim czas, niezbędny dla wytworzenia A, spada lub się wznosi.