Strona:PL Marks - Pisma pomniejsze 3.djvu/62

jest większą, niż suma cen większej ma«y zboża, przyczem obieg innych towarów pozostaję bez zmiany przy dawnych cenach. W dalszem wszakże stadyjum drożyzny zbożowej i: asa cyrkulujacych pieniędzy spada dlatego, że albo obok zboża pozostaje mniej innych towarów o dawnych cenach, albo że te ostatnie same spadają.
 Ilość cyrkulującego złota jest wszaże — jakeśmy to widzieli — zależną nietylko od sumy ogólnej cen towarowych, które mają być zrealizowane, ale zarazem i od szybkości obiegu pieniędzy, t. j. od szybkości, z jaką one tę realizacyję spełniają. Jeżeli jeden sovereign w ciągu jednego dnia spełnia 10 aktów kupna, za każdym razem towaru o cenie 1 sovereigna, przechodząc przez 10 rąk; to spełnia on ściśle toż samo zadanie, co i 10 sovereignów, z których każdy w ciągu dnia tylko 1 raz obiega. Szybkość więc obiegu złota może zastępować jego ilość, czyli że istnienie jego w procesie cyrkulacyjnym określonem zostaje nietylko przez funkcyję ekwiwalentu, jaką on wobec towaru odegrywa, ale zarazem przez byt jego wewnątrz ruchu metamorfozy towarów. Szybkość obiegu zastępuje wszakże ilość złota tylko do pewnego stopnia, gdyż w każdym danym momencie czasu odbywają się obok siebie, w przestrzeni, nieskończenie rozproszone akty kupna i sprzedaży.
 Jeżeli ogólna cena znajdujących się w obiegu towarów wzrasta, ale w mniejszym stosunku, niż szybkość obiegu pieniędzy, to suma środków cyrkulacyi spada. Jeżeli naodwrót szybkość obiegu pieniędzy spada w większym stosunku, niż ogólna cena towarów, znajdujących sj£ w obiegu, to suma środków cyrkulacyi wzrasta. Wzrost, ilości tych środków przy ogólnym spadku cen, zmniejszenie się tej ilości (środków okiegu) przy ogólnym wzroście cen są to fenomeny bard o często konstatowane w bistoryi cen towarowych. Przyczyny wszakże, powodujące wzrost stopy cen i jednoczesny, jeszcze znaczniejszy wzrost w stopniu szybkości obiegu pieniędzy, zarówno, jak i odwrotny ruch nie należą do dziedziny prostej cyrkulacyi. W rodzaju przykładu możemy przytoczyć, że między innemi w epokach, gdy kredyt kwitnie, szybkość obiegu pieniężnego wzrasta szybciej, niż ceny towarów, — podczas gdy wraz z upadkiem kredytu ceny t( warów spadają wolniej, niż szybkość obiegu. Powierzchowny i formalny charakter prostej cyrkulacyi w tem właśnie się przejawia iż wszystkie momenty, określające ilość środków obiegli, jak masa cyrkulujących towarów, ceny, wzrost i spadek ich, ilość jednoczesnych aktów kupna i sprzedaży, szybkość obiegu pieniędzy, zależą od procesu metamorfozy świata towarowego, a proces ten zależy znowu od ogólnego charakteru produkcji, od zaludnienia, sto sunków między wsią i miastem. od rozwoju środków transportu i komunikacyi, od większego lub mniejszego podziału pracy, od kredytu i t. d. krótko mówiąc, od warunków, które znajdują się wszystkie nazewnątrz prostego obiegu pieniędzy i które w nim się tylko odzwierciadlają.
 Przyjąwszy dana szybkość obiegu, znajdziemy, iż suma narzędzi cyrkulacyi określa się wprost cenami towarów. A zatem ceny nie są wysokie lub niskie dlatego, iż w obiegu znajduje się większa lub mniejsza ilość pieniędzy, ale naodwrót, obieg zawiera dlatego więcej lub mniej pieniędzy, iż ceny są wyższe lub niższe. Jest to jedno z najważniejszych praw ekonomicznych; szczegółowe jego