Strona:PL Marks - Pisma pomniejsze 3.djvu/71

niż papierki jednofuntowe, a gdyby wszystkie wypłaty odbywały się w papierkach szylingowych, to w obiega musiałoby się znajdować 20 razy więcej papierków szylingowych, niż funtowych. Gdyby moneta złota była reprezentowaną przez papierki różnej denominacyi, np. przez papierki pięcio-, jedno-funtowe i dziesięcio-szylingowe, to ilość tych rozmaitych rodzajów znaków wartościowych byłaby określoną nietylko przez quantum złota, niezbędnego dla ogólnej cyrkulacyi, ale także i przez ilość złota, niezbędną dla sfery obiegowej każdego z tych rodzajów. Gdyby 14 milijonów funtów sterlingów przedstawiały poziom, niżej którego cyrkulacyja pewnego kraju nigdy nie spada, to mogłoby obiegać 14 milijonów znaków wartościowych po jednym funcie każdy. Ze spadkiem lub wzrostem wartości złota, spowodowanej przez spadek lub wzrost ilości czasu roboczego, niezbędnego dla jego produkcyi, to przy niezmiennej wartości zamiennej tej samej masy towarów, ilość funtowych papierków, znajdujących się w obiegu wzrosłaby lub spadła w stosunku odwrotnym do zmiany wartości złota. Gdyby złoto, jako miara wartości, zastąpionem zostało przez srebro, to przy stosunku wartości srebra do złota 1 do 15, przypuściwszy, iż na przyszłość każdy papierek przedstawiałby taką samą ilość srebra, jak dawniej złota, w obiegu znajdowałoby się, w miejscu 14 milijonów, 210 nul. jednofuntowych papierków. Ilość papierków jest więc określoną przez ilość złotych pieniędzy, którą one w cyrkulacyi zastępują, a ponieważ są one znakami wartościowymi tylko o tyle, o ile takowe zastępują, więc wartość ich (papierków) określa się ich własną ilością.
 Podczas więc, gdy ilość złota, znajdującego się w obiegu zależy od cen towarowych, to naodwrót wartość papierków, znajdujących się w cyrkulacyi, zależy wyłącznie od ich ilości.
 Interwencyja państwa, które wypuszcza pieniądze papierowe z kursem przymusowym — a my dotychczas mówimy tylko o tego rodzaju pieniądzach papierowych — — wydaje się naruszać to prawo ekonomiczne. Państwo, które w cenie monetarnej nadawało określonej wadze tylko imię chrzestne i które przy wybijaniu tylko wytłaczało na złocie swą pieczęć, teraz wydaje się tworzyć za pomocą magii swej pieczęci z papieru złoto. Ponieważ pieniądze papierowe posiadają kurs przymusowy, więc nikt nie może mu przeszkodzić wcisnąć do obiegu dowolnie wielką ilość takowych, nadając im dowolne nazwy monetarne: 1 f. st., 5 f. s., 20 f. s. Papierki, raz do obiegu popadłe, nie sposób zeń wyrzucić, ponieważ słupy graniczne kraju powstrzymują ich bieg, więc nazewnątrz obiegu są one pozbawione wszelkiej wartości zamiennej i użytkowej. Oderwane od swego funkcyjonalnego bytu, zamieniają się one w nic nie warte strzępki papieru. W rzeczywistości wszakże ta potęga państwa jest tylko pozorem. Może ono wrzucić do obiegu dowolnie wielką ilość papierków o dowolnych nazwach, ale wraz z tym aktem mechanicznym kończy się jego kontrola. Porwany cyrkulacyja znak wartościowy czyli pieniądz z papieru pada ofiarą wewnętrznych swych praw.
 Gdyby 14 milijonów fun. sterlingów były sumą niezbędną dla cyrkulacyi towarowej i gdyby państwo wypuściło 210 milijonów papierków do obiegu, każdy o nazwie 1 fun. sterl., to te 210 milij. f. sterl. przemieniłyby się w reprezentantów złota w sumie 14 mil. f. sterl. Wyszłoby to na jedno, jak gdyby państwo 1-funtowe pa-