Wikiźródła

Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/208

Wystąpił problem z korektą tej strony.

lecz i pierwotną zbrojownią środków pracy. Dostarcza mu ona np. kamieni do miotania, tłoczenia, tarcia, krajania i t. p. Sama ziemia staje się też środkiem pracy, ale posługiwanie się nią jako środkiem pracy w rolnictwie wymaga całego szeregu innych środków pracy i stosunkowo wysokiego już rozwoju siły roboczej[1]. Wogóle, gdy tylko proces pracy osiągnie choćby jaki taki stopień rozwoju, potrzebne stają się dlań środki pracy już przedtem obrobione. W najdawniejszych jaskiniach ludzkich znajdujemy już narzędzia kamienne i broń kamienną. Obok obrobionego kamienia, drzewa, kości i muszli największą rolę w tym wczesnym okresie odgrywa jako środek pracy zwierzę ujarzmione i oswojone, a więc już zmienione pracą ludzką[2]. Choć używanie i wyrób narzędzi pracy spotykamy w zarodku już u niektórych gatunków zwierzęcych, lecz mimo to narzędzia znamionują specyficznie ludzki przebieg pracy, a dlatego Franklin określa nawet człowieka, jako „a toolmaking animal“, jako zwierzę, wyrabiające narzędzia. Szczątki środków pracy mają tak samo doniosłe znaczenie dla oceny zamierzchłych formacyj ekonomicznych i społecznych, jak budowa szczątków szkieletów — dla rozpoznania organizacji zaginionych gatunków zwierzęcych. Epoki gospodarcze różnią się od siebie nie tem, co się robi, lecz tem, jak się robi, z pomocą jakich środków pracy[3]. Te środki pracy dają nam nietylko skalę rozwoju ludzkiej siły roboczej, lecz są też wykładnikiem stosunków społecznych, w jakich praca odbywa się. Pomiędzy środkami pracy znowuż środki mechaniczne, których zespół można nazwać układem kostnym i mięśniowym produkcji, stanowią daleko bardziej wyrazistą charakterystykę danej społecznej epoki produkcji, niż takie narzędzia pracy, które służą tylko jako pomieszczenie przedmiotu pracy, a których zespół można ogólnie nazwać układem naczyniowym

  1. ↑ W nędznej skądinąd pracy p. t. „Théorie de l’écon. polit. Paris 1815“ Ganilh, polemizując z fizjokratami, trafnie wylicza cały szereg prac, stanowiących przesłankę właściwego rolnictwa.
  2. ↑ Turgot w swych „Reflexions sur la formation et distribution des richesses“, 1766, Oeuvres, ed. Daire, tom I, trafnie ocenia znaczenie oswojonego zwierzęcia dla początków kultury.
  3. ↑ Właściwe artykuły zbytku mają z pośród wszystkich towarów najmniejsze znaczenie dla technologicznego porównania różnych epok produkcji.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:PL_Marx_Karl_-_Kapitał._Krytyka_ekonomji_politycznej,_tom_I,_zeszyty_1-3.pdf/208&oldid=2586445”