łaby się rozbić o opór dorosłych robotników mężczyzn[1]. Ustawa z r. 1850 została więc nareszcie w r. 1853 uzupełniona przez zakaz „zatrudniania dzieci z rana przed rozpoczęciem i wieczorem po zakończeniu pracy młodocianych i kobiet“. Odtąd ustawa z r. 1850 normowała, z nielicznemi wyjątkami, dzień roboczy wszystkich robotników w podlegających jej gałęziach przemysłu[2]. Od wydania pierwszej ustawy fabrycznej upłynęło już pół stulecia[3].
Ustawodawstwo fabryczne wyszło po raz pierwszy poza swój pierwotny zakres działania w „Printworks Act“ (ustawie o drukarniach perkału i t. p.) z r. 1845. Niechęć, z jaką kapitał zgodził się na tę nową „ekstrawagancję“, bije z każdego wiersza tej ustawy! Ogranicza ona dzień roboczy dzieci w wieku lat 8 13 i kobiet do 16 godzin, między 6 rano i 9 wieczór, bez jakiejkolwiek ustawowej przerwy na posiłek. Pozwala dowolnie zamęczać pracą robotników mężczyzn i chłopców powyżej lat 13 w dzień i w nocy bez przerwy[4]. Jest to poroniony płód parlamentarny[5].
- ↑ „Reports etc. for 30th april 1853“, str. 31.
- ↑ W latach rozkwitu angielskiego przemysłu bawełnianego, 1859 i 1860, niektórzy fabrykanci próbowali skłonić dorosłych mężczyzn przędzarzy i in. do przedłużenia dnia roboczego zapomocą przynęty wysokich płac za godziny nadliczbowe. Przędzarze, pracujący na ręcznych przędzarkach mulejowych i na selfaktorach [samoprząśnicach] położyli koniec tentu eksperymentowi, przedstawiając swoim fabrykantom memoriał, w którym między innemi powiadają: „Mówiąc poprostu, życie nasze jest nam ciężarem i dopóki jesteśmy przykuci do fabryki prawie o dwa dni w tygodniu (20 godzin) dłużej, niż inni robotnicy, czujemy się w kraju jak heloci [niewolnicy] i wyrzucamy sobie, że uwieczniamy system, który przynosi szkodę fizyczną i moralną nam i naszemu potomstwu... Niniejszem powiadamiamy więc z całem poważaniem, że od Nowego Roku nie będziemy pracowali ani minuty dłużej, niż 60 godzin tygodniowo, od godz. 6 do godz. 6, z odliczeniem półtoragodzinnych przerw ustawowych" („Reports etc. for 30th april 1860", str. 30).
- ↑ O tem, jak sformułowanie tej ustawy daje możność łamania jej, patrz w sprawozdaniu parlamentarnem: „Factory Regulations Acts“ (z dnia 6 sierpnia 1859 r.), a w niem Leonarda Homera: „Suggestions for amending the Factory Acts to enable the inspectors to prevent illegal wurking, now become very prevalent“.
- ↑ „W ostatniem półroczu (r. 1857) w moim okręgu dzieci poczynając od lat ośmiu były faktycznie zamęczane od godz. 6 r. do godz. 9 wieczór" („Reports etc. for 31st october 1857", str. 39).
- ↑ „Ustawa o drukarniach perkalu" („Printworks Act“) uznana jest za wadliwą zarówno w swych przepisach, dotyczących wychowania, jak ochrony pracy" („Reports etc. for 31st october 1862", str. 52).
