Wikiźródła

Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/492

Wystąpił problem z korektą tej strony.

nawet dziecko może go dozorować“[1]. „System automatyczny wypiera coraz bardziej pracę wykwalifikowaną.“[2]. „Ulepszenie maszyny nietylko pozwala na zmniejszenie liczby zatrudnionych robotników dorosłych, niezbędnych dla osiągnięcia okleślonego wyniku, lecz również na zastąpienie pracy ludzkiej danej kategorji przez pracę innej kategorji, na zastąpienie robotników wykwalifikowanych przez mniej wykwalifikowanych, dorosłych przez dzieci, mężczyzn przez kobiety. Wszystkie te zmiany pociągają za sobą nieustanne wahania poziomu płacy roboczej“[3]. „Maszyna nieustannie wyrzuca z fabryki robotników dorosłych“[4].

 Nadzwyczajna elastyczność, którą produkcja maszynowa zawdzięcza nabytemu w praktyce doświadczeniu, rozmiarom nagromadzonych środków mechanicznych i ciągłemu postępowi techniki — ujawniła się w burzliwym rozwoju pod naciskiem skrócenia dnia roboczego. Ale któżby przewidział w r. 1860, gdy angielski przemysł bawełniany doszedł był do zenitu, owe galopujące ulepszenia maszyn wraz z odpowiadającem im wypieraniem pracy ręcznej, które pod wpływem wojny domowej amerykańskiej nastąpiły w trzyleciu następnem? Wystarczy nam tu parę przykładów, zaczerpniętych z urzędowych sprawozdań angielskich inspektorów pracy. Pewien fabrykant manchesterski oświadcza: „Zamiast 75 zgrzeblarek wystarcza nam tylko 12, i te dają nam tę samą ilość wytworu, tej samej dobroci, jeżeli nie lepszego... Oszczędność na płacy roboczej wy-

  1. ↑ Ure: „Philosophy of manufacture“, str. 10. „Wielka korzyść zastosowania maszyn w cegielniach polega na tem, że maszyny zupełnie uniezależniają przedsiębiorcę od wykwalifikowanych robotników“ („Children’s Employment Commission. 5th report. London 1866“, str. 180. nota 46).
     Przypis do 2-go wydania. Pan A. Stunrock, kierowinik wydziału maszynowego „Great Northern Raił way“ („Wielkiej Kolei Północnej“) powiada o budowie maszyn (lokomotyw) i t. d.): „Codzień mniej używamy kosztownych (expensive) robotników angielskich. Powiększamy produkcję dzięki ulepszaniu narzędzi, obsługiwanych przez niższą kategorię robotników (a low class of labour)... Dawniej praca wykwalifikowana wytwarzała z konieczności wszystkie części maszyny parowej. Dziś te same części wytwarza. praca minie} wykwalifikowana, ale dobremi narzędziami... Rozumiem tu przez narzędzia maszyny, stosowane przy budowie maszyn“ („Royal Commission on Railways. Minutes of Evidence, n. 17862 and 17863, London 1867“).
  2. ↑ Ure: „Philosophy of manufacture“, str. 20.
  3. ↑ Tamże, str. 321.
  4. ↑ Tamże, str. 23.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:PL_Marx_Karl_-_Kapitał._Krytyka_ekonomji_politycznej,_tom_I,_zeszyty_1-3.pdf/492&oldid=2627565”