ny wyzysk masy robotniczej, który był podstawą, dawnej metody i któremu towarzyszył mniej lub więcej systematycznie rozwinięty podział pracy, okazał się niewystarczający wobec wzrastania rynku i wobec szybszego jeszcze wzrastania konkurencji między kapitalistami. Wybiła godzina maszyny. Maszyną, odgrywającą rozstrzygającą rolę rewolucyjną, ogarniającą w równym stopniu wszystkie niezliczone rozgałęzienia tej dziedziny produkcji, jak modniarstwo, krawiecczyznę, szewstwo, kapelusznictwo i t. d., jest maszyna do szycia.
Jej bezpośrednie działanie na robotników jest mniej więcej to samo, co każdej innej maszyny, zdobywającej nowe gałęzie produkcji w epoce wielkiego przemysłu. Najmłodsze dzieci zostają wydalone z fabryki. Płaca robotników maszynowych wzrasta w stosunku do płacy chałupników, z których wielu należy do „najbiednejszych śród biedaków“ („the poorest of the poor“). Płaca lepiej uposażonych rzemieślników, spółzawodniczących z maszyną, spada. Nowi robotnicy maszynowi — to wyłącznie dziewczęta i młode kobiety. Dzięki pomocy siły mechanicznej niweczą one monopol pracy męskiej przy cięższych robotach, a wypierają masy starszych kobiet i małych dzieci z robót lżejszych. Przemożna konkurencja kładzie pokotem najsłabszych robotników ręcznych. Straszliwy wzrost śmiertelności z głodu (death from starvation) w ciągu ostatniego dziesięciolecia w Londynie dotrzymuje kroku rozpowszechnieniu maszyn do szycia[1]. Nowe robotnice przy maszynach do szycia, poruszające maszynę ręką i nogą, lub tylko ręką, w pozycji stojącej lub siedzącej, zależnie od rozmiarów, wagi i rodzaju maszyny, wydatkują wiele siły roboczej. Zajęcie ich staje się szkodliwem dla zdrowia, dzięki długości procesu pracy, choć przeważnie krótszego, niż przy dawnym systemie. Gdziekolwiek maszyna do szycia wdziera się do warsztatów, i tale przepełnionych i ciasnych, jak w szewstwie, gorseciarstwie, kapelusznictwie i t. d., — wszędzie pogarsza warunki zdrowotne. „Już samo wejście do niskiego lokalu roboczego“, powiada komisarz Lord, „gdzie 30—40 robotników pracuje razem przy maszynach, wywiera przygnębiające wrażenie... Gorąco, poczęści z powodu
- ↑ Przykład: 26 lutego roku 1864 tygodniowy biuletyn śmiertelności w sprawozdaniach „Registrar General“ wymienia 5 zgonów z głodu. Tego samego dnia „Times“ podaje szósty zgon z głodu. Sześć ofiar śmierci głodowej w ciągu jednego tygodnia!
