Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/633

ponieważ więcej kosztuje wynająć maszynę na tydzień aniżeli na dzień. 2) Różnice indywidualne pomiędzy płacami różnych robotników, wykonywujących tę samą czynność. Te różnice indywidualne, nie dające jednak powodu do złudzeń, znajdujemy również i w systemie niewolnictwa, gdzie sama siła robocza jest sprzedawana poprostu i otwarcie, bez owijania w bawełnę. Tylko że w niewolnictwie zysk na sile roboczej, stojącej powyżej przeciętnego poziomu, lub strata na sile roboczej, stojącej poniżej przeciętnego poziomu, przypada właścicielowi niewolników, a w systemie pracy najemnej samemu robotnikowi, gdyż jego siła robocza w jednym wypadku jest sprzedawana przez niego samego, a w drugim — przez osobę trzecią.
 Zresztą do przejawu „wartość i cena pracy“, lub „płaca robocza“, w odróżnieniu od rzeczywistego, przejawiającego się w nim stosunku wartości i ceny siły roboczej, stosuje się to samo, co do wszelkich wogóle przejawów i ich ukrytego podłoża. Pierwsze odtwarzają się bezpośrednio i spontanicznie [samorzutnie], jako gotowe formy myślenia, drugie musi być dopiero odkryte przez naukę. Ekonomja polityczna klasyczna dotarła blisko rzeczywistego stanu rzeczy, nie formułując go jednak świadomie. Nie może ona tego uczynić, dopóki tkwi w swej burżuazyjnej skórze.