Przy płacy od sztuki jak najbardziej intensywne natężenie siły roboczej leży oczywiście w osobistym interesie robotnika, co kapitaliście ułatwia podnoszenie normalnego stopnia natężenia[1]. Również przedłużenie dnia roboczego leży w osobistym interesie robotnika, gdyż przez to wzrasta jego płaca dzienna lub tygodniowa[2]. Wywołuje to reakcję, opisaną już w rozdziale o pracy od czasu, niezależnie od tego, że przedłużenie dnia roboczego, nawet jeżeli płaca od sztuki pozostaje stałą, samo przez się pociąga za sobą zniżkę ceny pracy.
Przy płacy od czasu panuje, z niewielu wyjątkami, równa płaca robocza za jednakowe czynności, podczas gdy przy płacy od sztuki cena czasu roboczego mierzy się wprawdzie określoną ilością wytworu, lecz zato płaca dzienna lub tygodniowa zmienia się w zależności od różnic indywidualnych pomiędzy robotnikami, z których jeden w określonym czasie dostarcza zaledwie minimum wytworu,
- ↑ Temu naturalnemu wynikowi nieraz dopomaga się sztucznie. Naprzykład w londyńskim przemyśle budowy maszyn jest zwykłą sztuczką, że „kapitalista wybiera człowieka, wyróżniającego się siłą fizyczną i zręcznością, i czyni go kierownikiem grupy robotników. Płaci mu kwartalnie, lub w innych terminach, dodatek do płacy z tem porozumieniem, iż uczyni on wszystko, aby swych spółpracowników, pobierających tylko zwykłą płacę, skłonić do jak najgorliwszego spółzawodnictwa... Wyjaśnia to bez dalszych komentarzy skargi kapitalistów na „paraliżowanie aktywności, wyższej umiejętności i siły roboczej“ („stinting the action, superior skill and working power“) przez trade-uniony“ (Dunning: „Trade-Unions and strikes. London 1860“, str. 22, 23). Ponieważ autor jest sam robotnikiem i sekretarzem trade-unionu, więc mogłoby to uchodzić za przesadę. Ale przeczytajmy naprzykład artykuł „Labourer“ [robotnik] w „highly respectable“ [wielce szanownej] Encyklopedji Rolniczej J. Ch. Mortona, gdzie metoda ta polecona jest dzierżawcom, jako niezawodna.
- ↑ „Wszyscy, którzy są płatni od sztuki... korzystają z przekraczania legalnych granic czasu pracy. Ta gotowość do pracy nadliczbowej daje się zauważyć szczególnie śród kobiet, zatrudnionych jako tkaczki i motaczki“ („Reports of insp. of fact. for 30th april 1858“, str. 9). „Ten system (płacy od sztuki), tak korzystny dla kapitalisty... zmierza wprost do tego, aby młodego garncarza pobudzić do jak największej pracy nadliczbowej podczas tych 4 lub 5 lat, w których ciągu jest on płatny od sztuki, ale po niskiej cenie... Jest to... inna ważna przyczyna, której przypisać należy zwyrodnienie fizyczne garncarzy“ („Children’s Employment Commission. 1st report“, str. XIII).
danej robocie, byli również w stosunku swych zdolności bezpośrednimi uczestnikami umowy, zamiast aby jeden człowiek był zainteresowany w tem, aby swych towarzyszy pracy obarczać pracą nadmierną dla swej własnej korzyści“. W sprawie nikczemności tego systemu por. „Children‘s Employment Commission, 3rd report“, str. 66, n. 22, str. u, n. 124, str. XI, n. 13, 53, 59 i t. d.
