Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/661

Rozdział dwudziesty pierwszy.

REPRODUKCJA PROSTA.

 Proces produkcji, bez względu na swą formę społeczną, musi być ciągły, czyli musi wciąż powtarzać od początku te same fazy kolejne. Społeczeństwo nie może poniechać wytwarzania, zupełnie tak samo jak nie może poniechać spożycia. A więc wszelki społeczny proces produkcji, gdy go rozważamy w jego całokształcie i w toku jego ciągłego odnawiania się, jest zarazem procesem reprodukcji.
 Warunki produkcji są zarazem warunkami reprodukcji. Żadne społeczeństwo nie może stale wytwarzać, to znaczy odtwarzać, jeżeli nie zamienia części swych wytworów w środki produkcji, czyli w czynniki nowej produkcji. Przy warunkach niezmienionych społeczeństwo o tyle tylko może bogactwo swe odtwarzać, czyli utrzymywać na tym samym poziomie, o ile zastępuje środki produkcji (t. j. narzędzia pracy, materjały surowe i materjały pomocnicze), zużyte w ciągu roku naprzyklad, przez takąż samą ilość świeżo wytworzonych środków produkcji tego samego rodzaju; ilość ta zostaje wyłączona z całej masy rocznego wytworu i wcielona na nowo do procesu produkcji. A więc pewna ilość rocznego wytworu należy do produkcji. Ilość ta, zgóry przeznaczona dla spożycia produkcyjnego, składa się po większej części z przedmiotów, z natury swej nie nadających się do spożycia indywidualnego.
 Jeżeli produkcja posiada formę kapitalistyczną, to posiada ją również reprodukcja. Podobnie jak w produkcji kapitalistycznej proces pracy występuje tylko jako środek pomnażania wartości, tak samo reprodukcja jest tylko środkiem odtwarzania wyłożonej wartości w postaci kapitału, to jest w postaci pomnażającej się wartości. Dany człowiek przywdziewa ekonomiczną maskę kapitalisty tylko dzięki temu, że pieniądz jego stale funkcjonuje, jako kapitał. Je-