tody stwarzania robotników „zbytecznych“. Wreszcie; chociaż wyludnienie nie pociąga tu za sobą tak zgubnych skutków, jak w kraju o rozwiniętej produkcji kapitalistycznej, jednak wywiera ono stały wpływ na rynek wewnętrzny. Wychodztwo pozostawia po sobie nietylko puste domy, lecz również zrujnowanych gospodarzy. Luki, stwarzane przez wychodżtwo, nietylko zwężają miejscowe zapotrzebowanie pracy, ale również dochody sklepikarzy, rzemieślników i wogóle ludzi, żyjących z drobnego przemysłu. Stąd zmniejszenie dochodów od 60 do 100 funtów szt. w tablicy E.
W sprawozdaniu irlandzkich inspektorów instytucyj dobroczynnych za rok 1870[1] położenie irlandzkich robotników rolnych, płatnych na dniówkę, przedstawione jest w sposób przejrzysty. Inspektorowie ci, jako urzędnicy rządu, który opiera się jedynie na bagnetach i na stanie oblężenia bądź jawnym, bądź zamaskowanym, muszą przestrzegać w słowach wszelkich względów, o które nie dbają ich angielscy koledzy. Jednak i oni nie pozostawiają rządowi żadnych złudzeń.
Wykazują oni, że stopa płac, wciąż jeszcze na wsi bardzo niska, w ostatnich 20 latach podniosła się o 50—60% i obecnie wynosi przeciętnie 6—9 szylingów tygodniowo. Ale za tą pozorną zwyżką kryje się rzeczywisty spadek płac, gdyż nie dorównywa ona wzrostowi niezbędnych środków utrzymania, który przez ten czas nastąpił. Na poparcie tego twierdzenia możemy przytoczyć następujący wyciąg z urzędowych rachunków pewnego irlandzkiego domu roboczego:
Przeciętna tygodniowa kosztów utrzymania na głowę:
| Rok | Pokarm | Odzież | Ogółem |
| 29/IX 1848 do 29/IX 1849 | 1 Szyl. 3¾ pensa | 3 pensy | 1 Szyl. 6¼ pen. |
| 29/IX 1868 do 29/IX 1869 | 2 Szyl. 7¼ pensa | 6 pensów | 3 Szyl. 1¼ pen. |
A więc koszt niezbędnych środków utrzymania jest prawie dwa razy, a koszt odzieży — dokładnie dwa razy wyższy, niż przed 20 laty.
- ↑ „Reports from the law inspectors on the wages of agricultural labourers in Dublin, 1870“ — Por. także „Agricultural labourers (Ireland) return etc. dated 8th March 1861“, London 1862.
