nopol handlu herbatą i wogóle handlu z Chinami, oraz przewozu towarów do Europy i z Europy. Ale indyjska żegluga nadbrzeżna i między wyspami oraz wewnętrzny handel w Indjach zostały monopolem prywatnym wyższych urzędników Kompanji. Monopole na sól, opjum i inne towary stały się niewyczerpanemi kopalniami bogactw. Urzędnicy sami naznaczali ceny i obdzierali nieszczęsnych Hindusów wiele im się tylko podobało. Gubernator naczelny brał udział w tym handlu prywatnym. Ulubieńcy jego zawierali kontrakty na takich warunkach, że mądrzej niż alchemicy robili złoto z niczego., Wielkie fortuny wyrastały, jak grzyby po deszczu, a nagromadzanie pierwotne ruszało z miejsca, choć nie wykładano ani szylinga. Dochodzenie sądowe w sprawie Warren Hastingsa roi się od przykładów tej gospodarki. Tu przytoczymy jeden wypadek. Kompanja Wschodnio-Indyjska zawarła kontrakt na dostawę opjum z niejakim Sullivanem w chwili, gdy ten wyjeżdżał — mianowicie w urzędowej misji! — do okolicy Indyj odległej od okręgów, w których uprawiają opjum. Sullivan sprzedał swój kontrakt za 40.000 funtów niejakiemu Binnowi, a Binn odsprzedał go tego samego dnia za 60.000 funtów. Ostatni nabywca i wykonawca kontraktu przyznał później, że jeszcze zeń wyciągnął ogromny zysk. Według listy przedstawionej parlamentowi, Hindusi musieli podarować Kompanji i jej urzędnikom w latach 1757—1766 — 6 miljonów funtów szt. W latach 1769 i 1770 Anglicy sztucznie wywołali w Indjach głód, skupując wszystek ryż i sprzedając go potem po nieprawdopodobnych cenach[1].
Traktowanie tubylców było oczywiście najhaniebniejsze w plantacjach, uprawianych głównie na wywóz, jak naprzykład w Indjach Zachodnich, oraz w krajach bogatych i gęsto zaludnionych, wydanych na łup rozboju, jak Meksyk i Indje Wschodnie. Jednak i we właściwych kolonjach nagromadzanie pierwotne nie zatraciło swych cech chrześcijańskich. Purytanie Nowej Anglji, owi trzeźwi bojownicy protestantyzmu, wyznaczyli na swej Assembly [zgromadzenia ustawmdawczem] w r. 1703 nagrodę 40 funtów szt. za każdy skalp indyjski, lub za każdego jeńca czerwonoskórego, w r. 1720 nagrodę 100 f. szt. za każdy skalp; w r. 1744, gdy Massachusetts — Bay
- ↑ W roku 1866 w jednej tylko prowincji Orissa zmarło z głodu zgórą miljon Hindusów. Niemniej jednak starano się zbogacić indyjski skarb państwa, sprzedając żywność głodnym po wysokich cenach.
