Strona:PL May - Matuzalem.djvu/146

ukryć grabieży. Potrząsając głową, musieli uznać, że tym razem duch był wyjątkowo autentyczny.
 Matuzalem obserwował ich zdaleka. Z ruchów domyślił się treści rozmowy. Podeszli właśnie, aby wybadać, jakie wrażenie wywarło na gości kong-pit. Degenfeld chętnieby wyraził im swój szczery sąd, atoli zwyczaj chiński nakazuje zachowywać we wszelkich okolicznościach życia najwyszukańszą uprzejmość, i nie dopuszcza żadnych wyjątków od tej reguły. Student utaił przeto swoją niewiarę i odpowiedział obojętnie. Chińczycy byli zdumieni. Ho-tszang zapytał:
 — Czyż obecność ducha nie oszołomiła was?
 — Nie. Jakże mogła oszołomić?
 — Duch przecież jest wyższą istotą, niż człowiek!
 — Tak wy powiadacie, ale pozwólcie mi być innego zdania.
 — Czy możemy je poznać?
 — Owszem. Jaka jest najwyższa istota na ziemi?
 — Człowiek.
 — Z czego się człowiek składa?
 — Z ciała i ducha.
 — Bardzo słusznie. Czy ciało samo też byłoby człowiekiem?
 — Nie.
 — A sam duch?
 — Też nie.
 — Więc jeśli ani samo ciało, ani sam duch nie

20