|
|
quod planetae propriis motibus ferantur. Hae sunt sententiae, quas Copernicus primus professus est, in sempiternum verae.
liber secundus.
In altero libro agitur de motu, quo sphaera coelestis volvi videatur, vel de iis, quae inde sequuntur, quod terra diurnum circa axem motum conficiat. Atque in ipso principio libri auctor haev monet:
„Nemo vero miretur, si adhuc ortum et occasum solis et stellarum atque his similia simpliciter nominaverimus, sed noverit nos consueto sermone loqui, qui possit recipi ab omnibus, semper tamen in mente tenentes, quod: „Qui terra vehimur, nobis sol lunaque transit: Stellarumque vices redeunt, iterumque recedunt.“
Describit deinde circulos coelestes et eorum situs vario modo inter se inclinatos et quid inde, respectu ad incolas terrae habito, efficiatur; deinde explicat, quid sit ortus et occasus, quid sit quae dicitur culminatio siderum, quidque tempus et ejus partitiones, tum definit qua ratione, quantum orbita terrestris ad circulum aequinoctialem inclinet, calculis subductis inveniatur et exponit, quod locos sidera ad illos circulos obtineant; postea docet, quid intercedat discriminis inter ea quae observationibus, et ea quae rationibus trigonometicis reperiantur, et probat qua ratione praecipua trigonometriae problemata solvantur, quique modus tenendus sit in tabulis et ad locos siderum et ad tempus cognoscendum instituendis, quae omnia, manga parte e Prolemaei libris deprompta, adjuvante doctrina de motu terrae diurno interpretatur.
Ultimo denique loco caput subjicit, in quo, qua ratione loci stellarum inveniantur docet, et canonicam earum secundum longitudinem latitudinemque descriptionem adhibet ex Ptolemaei libro desumptam, nisi quod nonnulla, in quibus aut Ptolemaeus erravit, aut quae ipse aliter comperta habebat, corrigit, et suam rationem secutus, abacum vel canonem longitudinum,
|
obrotu.“ Te są niewzruszone i wieczne prawdy, które Kopernik piérwszy światu objawił.
księga druga.
Księga druga zawiera naukę o obrocie pozornym kuli nieba czyli o skutkach z ruchu dziennego ziemi około osi wynikających. Tutaj na wstępie zaraz autor ostrzega:
„Niech się nikt nie dziwi, jeżeli jeszcze wyrażeń: wschód i zachód słońca lub gwiazd i tym podobnych używamy, bo chcemy użyć pospolitej mowy, którąby wszyscy zarówno rozumieć mogli; zawsze jednak pamiętajmy o tém:
„Że gdy się z ziemią obracamy, słońce i księżyc mimo nas przechodzą, i gwiazdy kolejno ustępują i znowu wracają.“
Daléj następuje opisanie kół na kuli nieba, ich różne względem siebie położenie i ztąd wypadające skutki dla mieszkańców ziemi; opisanie wschodu, zachodu i górowania gwiazd; wymiar czasu i jego podział; sposób znalezienia pochyłości drogi ziemskiej do równika, położenie ciał niebieskich względem dwóch kół dopiero wspomnianych; oddzielenie tego, czego przez dostrzeżenia, od tego, czego przez rachunek trygonometryczny dochodzimy; rozwiązanie głównych zagadnień trygonometrycznych tu należących; wyrachowanie tablic do położenia ciał niebieskich i do poznania czasu służących: co wszystko jest przedmiotem téj księgi, będącej powiększéj części powtórzeniem rzeczy wziętych z Ptolemeusza, i przez bieg wirowy ziemi tłumaczonych.
Przy końcu dodał autor rozdział o dochodzeniu położeń gwiazd i opis tychże, podając ich długość i szerokość wzięte z Ptolemeusza wyjąwszy iż niektóre położenia albo mylne albo inaczéj przez siebie znalezione poprawił, i katalog ten według własnego sposobu rachowania długości ułożył. Jakoż Ptolemeusz długości gwiazd od punktu równonocnego wiosenne-
|
