Strona:PL Mikołaja Kopernika Toruńczyka O obrotach ciał niebieskich ksiąg sześć.djvu/035

wdą i podstawą teraźniejszéj astronomii, druga zaś, tojest teorya planet, naukową tylko już starożytnością. Historyczne znaczenie nauki Kopernika polega głównie na piérwszym, a wpływ jaki ona wywarła, pokazał się więcéj ważnym w nauce o świecie tojest w kosmologii, aniżeli w astronomii. Teorya astronomii przez Kopernika nie postąpiła dalej nad teoryą Ptolemeusza, gdyż główne zadanie, jak na każdą chwilę miejsce ciała niebieskiego z tąż samą ścisłością obrachować, z jaką je postrzegać można, przez niego nie zostało rozwiązaném. Wszelako z pewnością twierdzić można, że astronomia przez niego do rozwiązania tego zadania bardziéj się zbliżyła. Jakoż Kepler najprzód pojął korzyści, jakie nauka o biegu ziemi w rozwiązaniu tego zadania przedstawiała, i umiał jéj po mistrzowsku użyć. Ażeby przyjść do rozwiązania tego zadania, dwóch rzeczy potrzeba było, tojest nowego zasobu postrzeżeń, i znajomości praw podług których ciała niebieskie bieg odbywają. Piérwszych dostarczył Tycho-Brahe, drugie odkrył geniusz Keplera: oba należą do znacznie późniéjszéj epoki.
 Nietylko astronomia ale cała umysłowa oświata rodzaju ludzkiego, weszła w nową postać rozwoju. Ruch ziemi, który się przed naszem zmysłowém pojęciem usuwa, był tajemnicą, którą piérwszy Kopernik odsłonił. Co było przeciw wszelkiemu nawyknieniu, a nawet, jak się zdaje, przeciw zmysłowemu poglądowi, to umysł głęboko wnikający w gwiazdach wyczytał: że ziemia, ów symbol martwego i nieruchomego świata, bieg roczny około słońca odbywa. Zupełnie nowe zapatrywanie się na świat weszło w miejsce dawnego. Przyjęcie biegu ziemi sprawiło niezmierną odmianę we wszystkich ludzkich wyobrażeniach. Prawie wszystkie pojęcia o świecie, które dotąd miano, musiały ustąpić, i świat przedstawił się całkiem inaczéj, niż go sobie wprzódy wyobrażano.