Strona:PL Mikołaja Kopernika Toruńczyka O obrotach ciał niebieskich ksiąg sześć.djvu/038

 Tento hr. Nostitz, będąc przełażonym nad prowincyą Szląską, za panowania Ferdynanda II, zakupił znaczny zbiór różnych dzieł, między któremi i ten rękopis do niego się dostał, i dotąd w bibliotece potomków jego zostaje.
 1. Piérwsze wydanie dzieła Kopernika w ten sposób zostało wykonaném:
 Tydeman Gize, biskup chełmiński, wielki przyjaciel Kopernika, który od kilku lat zachęcał go do wydania dzieła (o czém sam Kopernik w przedmowie do Pawła III papieża wspomina), otrzymał w końcu od niego rękopis z oświadczeniem, ażeby go według swéj woli do druku podał. Gize posłał rękopis ten najprzód Retykowi, professorowi w Wittembergu, który uznał Norymbergę za najstosowniejsze miejsce do wydania dzieła i tam polecił staranie i nadzór nad drukiem Janowi Schonerowi, tamecznemu professorowi, i Andrzejowi Osiandrowi; ten ostatni wyrzucił przedmowę Kopernika, a swoje do czytelnika na wstępie dzieła umieścił. Z tego powodu Tydeman Gize, w liście pisanym d. 26 lipca 1543 r. (dwa miesiące po śmierci Kopernika) do Joachima Retyka, użala się na złą wiarę i nieuczciwość wydawcy i typografa. Niektórzy pisarze, a między temi Delambre i Montucla, mylnie przypisują tę przedmowę Kopernikowi, co jednak i samo miejsce w niéj: „Z tego obojga wybornie wywiązał się autor, ” jako odnoszące się do drugiéj osoby, pokazuje że kto inny jest jéj autorem. Biograf Piotr Gassendi, w życiu Kopernika, przydanem do opisu życia Tycho-Brahego, w roku 1655 w Hadze wydanem, na stronnicy 319 pisze o tém: „Zatém Andrzej Osiander jest ów, który nietylko zatrudniał się wydaniem dzieła, ale nadto przedmówkę do czytelnika bezimiennie o hypotezach dzieła przydał. W przedmowie téj zamiarem jego było, aby udaniem, jakoby Kopernik bieg ziemi nie za prawdę niezbitą, ale jako przypuszczenie uważał, obronił go, łagodząc jego teoryą w oczach tych, których ona razić mogła, chociaż rzeczywiście Kopernik bieg ziemi nie za przypuszczenie, ale za prawdę dowiedzioną uważał.”
 Piérwsze wydanie dzieła Kopernika wyszło w Norymberdze r. 1543 w mułem folio, pod tytułem: