Strona:PL Modrzewski-O naprawie Rzeczypospolitej 107.jpg

Zaś w ciągnieniu tego najwięcej trzeba pilnować, aby, ile może być, żołnierze w sprawie a ciasno albo często szli; aby, jeśliby się długo przewlekli nie dali przyczyny nieprzyjacielowi uderzyć na się, skądby potym mogło być, iż przedni nie mogąc w czas dać ratunku zadnim, ani zadni przednim, wszytkieby równo pobito. A jeśliby ciasnemi drogami wojsko szło, przeto trzeba z pilnością ubiegać miejsca sposobniejsze, a na wszytko snadniejsze. Naostatek tego się trzeba pilnie uczyć, jako to uczynić, żeby wielkie wojsko małym się zdało, a zasię małe wojsko aby się na wejźrzeniu wielkie zdało, bo tym sposobem czasem nieprzyjaciela ku bitwie wywabi, czasem go odstraszy. Bywało też i w tym u starych ludzi ćwiczenie, że żołnierze kąpali się w rzekach, które niedaleko mieć mogli, nie tylko dla omycia ciała z brudu i z potu, ale też aby się uczyli pływać — która rzecz jako jest potrzebna na wojnie, ci dobrze wiedzą, którzy kiedy mieli bitwę z nieprzyjacielem przy wodnych miejscach. Trzeba przyzwyczaić do tego żołnierze, aby znaków, które hetman dawa, pilnowali; które dawają ku potkaniu i zasię na odwrót, na stanowienie obozu i na ruszenie z miejsca. A dawają te znaki czasem słowy, czasem trąbieniem, czasem też inszemi znaki, jako: schyleniem drzewca na dół, zagaszeniem ognia i inszemi tym podobnemi rzeczami, jako gdzie jest obyczaj. Są też jeszcze i drugie sposoby ćwiczenia, o których dowodniej mogą powiedzieć