Strona:PL Morris - Wieści z nikąd.pdf/191

spytałem — jakież to one były? albo raczej jakiej natury?
 Na to odparł Hammond:
 — Niektóre z nich, a to mianowicie owe posiadające największe znaczenie dla ludzkiego utrzymania, zostały przyznane przez pracodawców pod prostym naciskiem ze strony robotników; te znowu uzyskane warunki pracy były jeno zwyczajowe i żadne prawo nie przestrzegało ich: ale raz zgromadzone posiadały taką siłę, że panowie nie mieli śmiałości cofnąć ich wobec rosnącej potęgi zorganizowanych robotników. Niektóre znowu stanowiły stopnie rozwojowe socyalizmu państwowego, a najdonioślejsze można pokrótce przytoczyć. Ku końcowi dziewiętnastego wieku powstał krzyk, aby zniewolić pracodawców do zmniejszenia ilości godzin pracy; krzyk ten szybko potężniał, a pracodawcy musieli ustąpić przed nim. Ale było oczywista rzeczą jasną, że jeżeli to nie miało oznaczać wyższej ceny za godzinę pracy, to zdobycz ta byłaby niczem, a pracodawcy bez przymusu do tego by prowadzili. To też po długiej walce przeprowadzono drugie prawo, oznaczające minimum wynagrodzenia w najważniejszych gałęziach przemysłu; to znowu musiało zostać uzupełnione prawem, określającem najwyższą cenę na główne produkty, uważane wówczas za niezbędne dla życia robotnika.
 — Zbliżyliście się w ten sposób bardzo niebezpiecznie do rzymskich wsparć dla biedaków — rze-