Strona:PL Nossig Felicja - Emancypacya kobiet 1903.pdf/15

tworzył się ruch wielki, masowy, dążący do oswobodzenia ogółu kobiet, na to potrzeba było z jednej strony ażeby świadomość o godności i prawach ludzkich rozpowszechniła się bardziej wśród kobiet, z drugiej zaś strony materyalna nędza, która przy dalszym rozwoju ekonomicznych i politycznych stosunków ogarnęła wielkie masy kobiet, musiała je popchnąć do walki o byt niezależny. Dzieła oświecenia dokonali uczeni i filozofi 18 stulecia, tak zwani „filozofowie oświecenia“, ci sami, którzy w umysłach narodu francuskiego przygotowali wielką rewolucyę francuską. Byli to przedewszystkiem Rousseau (Russo), Voltaire (Wolter) Diderot, D’Alembert i inni. Chociaż nie zajmowali się oni specyalnie sprawą kobiecą, to jednak już przez to samo, że głosili, iż człowiek jest istotą z urodzenia wolną, że, zrzec się tej wolności, znaczy to zrzec się praw człowieka, czyli człowieczeństwa swego, że wobec prawa i wobec moralności wszyscy winni być równi i t. d., przygotowali oni również rewolucyę dotychczasowego stanowiska kobiet. Że zasady te wywarły głęboki wpływ na kobiety, tego dowodem są liczne pamiętniki, listy i broszury, pisane przez kobiety z klas średnich przed, podczas i po rewolucyi.
 Położenie proletaryatu tymczasem pogarszało się z roku na rok. Już dwadzieścia lat przed rewolucyą było w Paryżu 50 tysięcy