stępca jego, św. Aggeusz, poniósł śmierć męczeńską pod jednym z następców Abgara (ok. r. 64). Te szczegóły znajdujemy w świeżo okrytych pomnikach dawnej literatury syryjskiej, a mianowicie w Doctrina Addaei pisanej przez Larubnę przy końcu w. I., a przerabianej później. (Dokumentu tego mamy trzy egzemplarze, z których dwa po syryjsku, w rękopismach z V i VI w., a trzeci po armeńsku, w rękopiśmie z XII w. Egzemplarze syryjskie (oba wydał Cureton w Ancient Syriae documents. London 1864) są niekompletne: pierwszego bowiem (z V w.) został się tylko 1 arkusz; w drugim także są braki, lecz te może kiedy wypełnione będą, bo w Petersburgu jest reszta, dotąd nieogłoszona. Trzeci wreszcie egzemplarz ogłoszony jest w dwóch przekładach: O. Emine (w Langlois, Collection des historiens de l’Arménie tom I Paris, 1867) i O. Alishan (p. t. Lettre d’Abgar, ou Histoire de la conversion des Edesséens par Laboubnia, Venise, 1868). Ob. Labubna. Mylnie więc Euzebjusz i inni Apostoła Tadeusza czynią pierwszym biskupem Edessy. X. W. K.
Adelajda (święta), córka Rudolfa II, króla Burgundji i Berty szwabki, książęcego rodu, ur. r. 931. Straciwszy ojca w dzieciństwie, wychowana pobożnie przez matkę, szesnastoletnią będąc dziewicą, jaśniejącą wszelkiemi wdziękami natury i łaski, poślubioną została o rok starszemu od siebie Lotarjuszowi, królowi Włoch, synowi Hugona, któremu ją już od lat dziesięciu zaręczono. Po trzech latach małżeństwa powiła córkę Emmę; utraciła męża, 950 r. zm. w Turynie. Panowanie Lotarjusza nie było świetne. Dumny Berengarjusz, książe Ivrei, zagarnął całą władzę, zostawiwszy mu zaledwie tytuł króla, i tak dalece go dręczył, że zmuszony był on udać się pod opiekę Konstantyna VII, cesarza byzantyjskiego. Przedwczesny zgon Lotarjusza przypisywano otruciu przez Berengarjusza. Adelajda, za życia męża doznając już wiele udręczeń, po jego śmierci znalazła się w gorszém jeszcze położeniu. Oddawszy ostatnią posługę Lotarjuszowi w Medjolanie, udała się do Pawii, jako do swej posiadłości. Berengarjusz, zaraz po zgonie Lotarjusza, ukoronowany na króla Włoch, przybył do Adelajdy, z prośbą, aby poślubiła syna jego Adalberta, razem z nim koronowanego; a gdy odmówiła, uwięził ją w zamku Garda, nad jeziorem tegoż nazwiska. Żona Berengarjusza, przewrotna Villa, starała się jeszcze pogorszać jej niewolę. Długo cierpliwie znosiła swoje położenie, aż w końcu, przy pomocy kapelana Marcina, przebrana po męzku, w towarzystwie swej służącej, uciekła z więzienia przez otwór w murze zamkowym, i przez pewnego rybaka na drugą stronę jeziora przewiezioną została. Uciekając przed pogonią Adalberta, bardzo długo ukrywać się musiała w lasach, jaskiniach, polach pokrytych zbożem, przez cały czas nędznie żywiona staraniem kapelana i rybaka. Po oddaleniu się Adalberta, udała się do Adelarda, biskupa w Reggio, stronnika zmarłego jej małżonka, który poradził jej, aby schroniła się w warownym zamku Canossa, należącym, wraz z kościołem w Reggio, do hrabiego Azzona. Zamek ten, zbudowany na skale u stóp gór, przez samo położenie swoje niedostępny, przedstawiał najbezpieczniejsze miejsce w całych Włoszech; nie zdawał się jednak dostateczném schronieniem w obec potężnego Berengarjusza, i dla tego Adelajda i jej przyjaciele skuteczniejszej szukali obrony u cesarza Ottona I. Sam Papież Agapit I prosił Ottona, aby wyzwolił Adelajdę i Włochy z rąk Berengarjusza. Wezwanie to na dworze Ottona dobrze
