Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.1 125.jpeg

Ta strona została uwierzytelniona.
115
Albert.

W zakonie dominikańskim i w djecezji regensburgskiej obchodzi się jego uroczystość d. 15 Listopada. Biskupi niemieccy, zebrani na sob. watykańskim, prosili Stolicę Apostolską o uznanie go za doktora Kościoła, na co otrzymali odpowiedź, że wprzód nastąpić winna jego kanonizacja. Żywot jego opisał Jacobus Gandensis (w. XV) p. t. Legenda b. Alberti M. compendiosa et metrica (Coloniae, 1490), i Radulphus de Noviomago (Legenda b. Alb. M. Coloniae, bez r.; następne wydania tamże 1484 i 1490); a z późniejszych Sighart (Albertus M. sein Leben und seine Wissenschaft, nach den Quellen dargestellt. Regensburg, 1859, 8°).

Albert v. Olbracht, apostoł Inflant. Przydomek apostoła Inflant otrzymał Albert za to, że słaby zasiew nauki Chrystusowej, rzucony uprzednio przez innych głosicieli słowa Bożego, licznemi instytucjami umocnił. Już za Adrjana IV (zm. 1181) handlowe cele sprowadziły kupców z Bremy i innych miast saksońskich na wybrzeża Bałtyku, do Inflant, zamieszkałych przez pogan. Kupcy ci, torując sobie drogę siłą, lub podarkami, założyli w Inflantach kilka osad, które stały się wkrótce ważnemi punktami handlowemi. Do kupców owych, z miast saksońskich przybyłych, przyłączył się r. 1186 Augustjanin Meinhard, który, udawszy się między pogan inflanckich, duchem apostolstwa przejęty, głosił im naukę Chrystusa i jednocześnie uczył rzemiosł i kunsztów różnych. W Ykeskolu nad Dźwiną zbudował Meinhard pierwszy kościół, i, aby nową chrześcjańską kolonję, z powagą władzy kościelnej, mógł pielęgnować i rozwijać, został z rozkazu Papieża wyświęcony na biskupa Inflant, w Bremie r. 1191, przez tamecznego arcybiskupa Hartwiga. Lecz nie doczekał się gorliwy Meinhard utwierdzenia chrześcjaństwa między mieszkańcami Inflant, którym trudno było rozstać się z dawnemi obyczajami. Tu i owdzie wracano do pogaństwa, a otrzymany chrzest św. zmywano w wodach Dzwiny. Podobnież i następca Meinharda, opat cysterskiego klasztoru w Lockum, Bertold, niewiele dokazawszy nauczaniem, łagodnością, rozdawaniem podarków w jadle i napojach, uciekł się do oręża, aby opór nadbałtyckich pogan złamać. Siły wszakże Bertolda nie wystarczały na poskromienie niewiernych i sam zmuszony był ratować się ucieczką. W 1198 Bertold wrócił do Inflant na czele wojska, złożonego z krzyżowców, którzy się zebrali na wojnę przeciwko niewiernym, wskutek wezwania Papieża do krucjaty. Zwyciężeni Inflantczycy przyjęli chrzest, lecz Bertold zginął, ścigając uciekających nieprzyjaciół. Dla utwierdzenia chrześcjaństwa i obrony niezliczonych kolonistów, należało użyć większej siły. Bp Albert z Apeldern, mąż dzielny, stanął na czele nowej wyprawy, przeciwko poganom inflanckim. Liczny zastęp krzyżowców na 23 okrętach przybił do wybrzeży in-

    Summa Theologiae. Mariale, sive Quaestiones 230 super Evang. Missus est Ang. De laudibus B. V. M. ll. 12, bezimiennie. Argentinae 1493, a pod imieniem Richardi a S. Laurentio, Duaci (1625)., Biblia Mariana (teksty z całej Biblji o N. M. P.) i inne. Ob. Opera Alb. M. ed P. Iammy, t. VII—XX. Często przedrukowywane dziełka p. t. Alberti Magni Liber de secretis secretor, albo De Secretis mulierum (tłumaczone na język polski „w Amstelodamie, w drukarni polskiej pod znakiem Orła białego, 1695 r. O sekretach białogłowskich, mocy ziół i kamieni”; podług starego napisu tłumaczem miał być Franciszek Klękowski), jako też De Mirabilibus mundi i De secretis naturae, sive de Physionomia, fałszywie noszą imię Alb. W.